Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Tuần 4 - Tiết 17: Sự phát triển của từ vựng - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Hạnh

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Tuần 4 - Tiết 17: Sự phát triển của từ vựng - Năm học 2023-2024 - Nguyễn Thị Hạnh

1. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ Ngày soạn Dạy Ngày 26/9 27/9 20/9/2022 Tiết 3 4 Lớp 9B 9C Tuần 4 - Tiết 17 SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ. - Nắm được có hai phương thức phát triển nghĩa của từ ngữ - Biết cách tạo từ mới - Nắm được việc mượn từ ngữ nước ngoài - Vận dụng các phương thức chuyển nghĩa phù hợp trong nói và viết 2. Năng lực - Năng lực chung: hợp tác, tự quản, sáng tạo - Năng lực chuyên biệt: giao tiếp, sd ngôn ngữ, tạo lập VB, 3. Phẩm chất: - Giáo dục cho học sinh có ý thức trong giao tiếp, lòng say mê khám phá trí thức. - Yêu tiếng Việt, tự hào về ngôn ngữ dân tộc, giữ gìn sự trong sáng của TV. II. CHUẨN BỊ 1. GV: soạn bài giáo án điện tử - Các phương pháp: vấn đáp, theo nhóm bàn, giải thích - Kĩ thuật: động não 2. HS: Đọc và trả lời câu hỏi. III. TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC BÀI MỚI Kiểm tra 15p I. Đề bài Câu 1(5đ): Nối nội dung ở cột A với nội dung ở cột B cho phù hợp Cột A Nối Cột B 1. Phương châm về lượng a. Khi giao tiếp cần nói đúng vào đề tài, tránh nói lạc đề 2. Phương châm về lượng b. Khi giao tiếp cần nói ngắn gọn, rành mạch, tránh cách nói mơ hồ. 3. Phương châm quan hệ c. Khi giao tiếp cần nói cho có nội dung, nội dung câu nói phải đáp ứng yêu cầu giao tiếp, không thừa, không thiếu. 4. Phương châm cách thức d. Khi giao tiếp cần tế nhị và tôn trọng người khác 5. Phương châm lịch sự e. Khi giao tiếp không nên nói những điều mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực. Câu 2(5đ): Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết các thành ngữ đó liên quan đến phương châm hội thoại nào? Đặt câu với hai thành ngữ đó? - nửa úp nửa mở - nói băm nói bổ II. Biểu điểm – đáp án Câu 1(5đ) Mỗi ý nối đúng được 1,0đ 1 - c; 2 – e; 3 –a; 4 – b; 5 – d Câu 2(5đ) - Giải thích đúng mỗi thành ngữ: 1đ - Chỉ đúng PCHT liên quan: 1đ - Đặt được câu có thành ngữ theo yêu cầu mỗi câu: 1đ + nửa úp nửa mở: cách nói không rõ ràng, mập mờ -> PC cách thức. + nói băm nói bổ: nói bốp chát, thô bạo, xỉa xói với người khác-> PC lịch sự. Hoạt động 1 : Khởi động .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023
2. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - Kĩ thuật: động não - Phương pháp: Giới thiệu, thuyết trình - Thời gian : 2 phút HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA KIẾN THỨC TRÒ CẦN ĐẠT *B1. Chuyển giao: Nói đến sự phát triển của từ vựng em hiểu có nghĩa là gì?( - HS suy nghĩ, trả lời Từ vựng Việt Nam không ngừng phát triển theo sự phát triển của xã hội) - Trình bày kết quả *B2. Thực hiện: GV yêu cầu HS hđ cá nhân. Theo dõi, đôn đốc HS - Lắng nghe. *B3. Báo cáo: Theo dõi HS trình bày *B4. Đánh giá: GV nhận xét, cho điểm ->GV giới thiệu: Hoạt động 2: Hình thành kiến thức - Phương pháp : Vấn đáp, theo nhóm. - Kĩ thuật: động não - Thời gian: 15 phút HĐ CỦA GIÁO VIÊN HĐ CỦA HỌC KIẾN THỨC CẦN SINH ĐẠT I. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu sự biến đổi và phát I. Sự biến đổi và triển nghĩa của từ ngữ. phát triển nghĩa của - HS hđ cá nhân giải từ ngữ. *B1. Chuyển giao:yêu cầu HS hđ cá nhân, nhóm thực thích nghĩa của từ 1. Ví dụ hiện : kinh tế - VD1: ? Đọc thuộc lòng lại bài "Cảm tác vào nhà ngục Quảng + kinh tế1: Trị nước.. Đông” của PBC? + kinh tế2: Hoạt động ? Phân tích nghĩa của từ "Kinh tế" trong bài thơ? Ngày - Trình bày của con người trong nay chúng ta còn hiểu từ này theo nghĩa như PBC LĐSX ... dùng không? thay đổi nghĩa - Từ kinh tế 1 : Nói tắt của kinh bang tế thế: trị nước - Nhận xét, bổ sung cứu đời - Láng nghe - VD 2 - Ngày nay không còn hiểu theo nghĩa như vậy: toàn a.Từ xuân 1: thời bộ hoạt động của con người trong lao động sản xuất, gian mở đầu trong trao đổi, phân phối và sử dụng của cải vật chất làm ra năm..-> nghĩa gốc ? Qua đó, em có nhận xét gì về nghĩa của từ ? -từ xuân 2: tuổi trẻ- -Nghĩa của từ không phải bất biến. Nó có thể thay đổi - Học sinh rút ra nhận > nghĩa chuyển theo thời gian. Có những nghĩa cũ mất đi và có những xét và ghi bài -> pt ẩn dụ nghĩa mới được hình thành b. từ tay1: bộ phân Gv đưa 3 ví dụ trên cơ thể..-> nghĩa 1 : Từ “xuân” gốc 2: Từ “tay” - Từ tay 2:người giỏi 3: a/ Em bé có cái miệng xinh quá về một môn, nghề b/ Nhà có năm miệng ăn nào đó-> nghĩa ? Yêu cầu: chuyển - Xác định nghĩa của các từ “xuân, tay, chân” trong -> pt hoán dụ các câu trên? - Học sinh hoạt c. từ miệng 1 : bộ - Nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển động theo nhóm bàn phận.. - Nghĩa chuyển thì chuyển nghĩa đó được hình thành thời gian 5 phút - từ miệng 2: một theo phương thức chuyển nghĩa nào? người nào đó-> nghĩa ? Từ ví dụ phân tích, việc phát triển từ vựng bằng chuyển cách nào? có những phương thức chuyển nghĩa nào - Đại diện các nhóm PT hoán dụ để phát triển nghĩa của từ ngữ? ? trình bày đáp án .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023
3. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ ? Tóm lại , em có nhận xét gì về sự phát triển của từ 2. Ghi nhớ vựng? Sự phát triển từ vựng bằng cách nào, theo - Nhận xét và bổ - Từ vựng không phương thức nào? sung ngừng được bổ sung, *B2. Thực hiện: GV yêu cầu HS hđ cá nhân. Theo - Học sinh trả lời câu phát triển dõi, đôn đốc HS hỏi nghe giáo viên - Cách phát triển từ *B3. Báo cáo: Theo dõi HS trình bày chốt và ghi bảng vựng là biến đổi và *B4. Đánh giá: GV nhận xét, chốt KT phát triển nghĩa của GV: Ngoài ra để thỏa mãn nhu cầu gọi tên sv, ht... mới - Độc lập chú ý ví từ trên cơ sở nghĩa còn có những cách phát triển nghĩa của từ: vay mượn dụ trả lời rút ra ghi gốc từ ngữ của nước ngoài, tạo ra từ mới ( Ma két tinh, nhớ - có 2 PT chuyển: ẩn computơ..) ta sẽ học ở tiết sau... dụ và hoán dụ Hoạt động 3: Luyện tập - Phương pháp : Vấn đáp, thuyết trình, theo nhóm - Thời gian: 10 phút HĐ CỦA GIÁO VIÊN HĐ CỦA HỌC KIẾN THỨC CẦN SINH ĐẠT II. Hướng dẫn luyện tập II. Luyện tập Bài tập 1/ 56 *B1. Chuyển giao:yêu cầu HS hđ cá nhân, nhóm thực - Học sinh nêu yêu hiện : cầu các bài tập và làm ? Nêu yêu cầu bài tập 1,2,3,4,5? bài tập theo yêu cầu - HS làm cá nhân BT1,5 - HS làm bài tập theo 3 nhóm - Trình bày bài làm Bài tập 2/ 57 - Thời gian 5 phút Nhóm 1: bài tập 2 - Nhận xét, bổ sung Nhóm 2: bài tập 3 Bài tập 3/57 Nhóm 3: bài tập4 - Lắng nghe ? Yêu cầu 3 học sinh của 3 nhóm nêu ý kiến trả lời? *B2. Thực hiện: GV yêu cầu HS hđ cá nhân. Theo dõi, đôn đốc HS làm bài Bài tập 4/5 *B3. Báo cáo: Theo dõi HS trình bày *B4. Đánh giá: GV nhận xét, đánh gía,cho điểm Bài tập 5/ 57 Hoạt động 4: Vận dụng - Phương pháp : Vấn đáp, thuyết trình. - Thời gian: 2 phút - Kĩ thuật: động não HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG KIẾN THỨC CẦN CỦA TRÒ ĐẠT 1/ Chuyển giao IV. Vận dụng GV hướng dẫn HS thực hiện yêu cầu: ? Xã hội ngày càng phát triển, vốn từ vựng cũng ngày càng được mở rộng, tuy nhiên có một hiện tượng khá - Học sinh lắng nghe, phổ biến hiện nay, nhiều bạn trẻ lại sử dụng những từ suy nghĩ, trả lời ngữ không có nghĩa, không trong sáng? Em có suy nghĩ gì về vấn đề này? 2/ Thực hiện - GV gợi ý, đôn đốc - HS thảo luận, trả lời. 3/ Báo cáo, đánh giá GV: Đánh giá, chấm điểm( nếu đã xong) Hoạt động 5: Tìm tòi, mở rộng - Phương pháp : Thuyết trình - Kĩ thuật: động não. .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023
4. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - Thời gian : 1 phút. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò CKTKN Bước 1. Chuyển giao - GV nêu yêu cầu - HS lắng nghe yêu cầu E. Tìm tòi, Hướng dẫn học sinh về nhà tìm đọc cuốn: từ điển từ mở rộng mới Tiếng Việt của NXB thành phố Hồ Chí Minh 2002 - Học thuộc ghi nhớ - HS về nhà chuẩn bị bài theo - Hoàn thành các bài tập còn lại trong vở bài tập yêu cầu - Soạn bài "Sự phát triển của từ vựng"- tiếp. - HS kiểm tra bài nhau trong Bước 2: Thực hiện: tiết học sau. - GV tư vấn, hướng dẫn cho HS chuẩn bị - GV đánh giá việc chuẩn bị Bước 3,4: Báo cáo, đánh giá: của HS - GV lắng nghe HS báo cảo ở tiết sau và nhận xét .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023
5. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ Ngày soạn Dạy Ngày 27/9 30/9 20/9/2021 Tiết 1 4 Lớp 9B 9C Tuần 4 - Tiết 18 SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG(Tiếp theo) I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ. - Nắm được có hai phương thức phát triển nghĩa của từ ngữ - Biết cách tạo từ mới - Nắm được việc mượn từ ngữ nước ngoài - Vận dụng các phương thức chuyển nghĩa phù hợp trong nói và viết 2. Năng lực - Năng lực chung: hợp tác, tự quản, sáng tạo - Năng lực chuyên biệt: giao tiếp, sd ngôn ngữ, tạo lập VB, 3. Phẩm chất: - Giáo dục cho học sinh có ý thức trong giao tiếp, lòng say mê khám phá trí thức. - Yêu tiếng Việt, tự hào về ngôn ngữ dân tộc, giữ gìn sự trong sáng của TV. II. CHUẨN BỊ 1. GV: soạn bài giáo án điện tử - Các phương pháp: vấn đáp, theo nhóm bàn, giải thích - Kĩ thuật: động não 2. HS: Đọc và trả lời câu hỏi. III. TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC BÀI MỚI Hoạt động 1: Khởi động - Phương pháp: Vấn đáp, nêu vấn đề - Kĩ thuật: Động não - Thời gian: 3 phút HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG KIẾN THỨC CẦN CỦA TRÒ ĐẠT *B1. Chuyển giao:Yêu cầu HS đưa một số từ Hán Việt, tiếng Anh em biết - HS suy nghĩ, trả lời ? Nhận xét gì về số lượng từ Hán Việt, tiếng Anh được sử dụng trong cuộc sống - Trình bày kết quả *B2. Thực hiện: GV yêu cầu HS hđ cá nhân. Theo dõi, đôn đốc HS - Lắng nghe. *B3. Báo cáo: Theo dõi HS trình bày *B4. Đánh giá: GV nhận xét, cho điểm miệng ->GV giới thiệu: Sự phát triển của từ vựng không chỉ là sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ mà còn là sự mở rộng bằng nhiều cách . Bài hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức - Phương pháp : Vấn đáp, theo nhóm - Kĩ thuật: Động não. - Thời gian: 20 phút HĐ CỦA GIÁO VIÊN HĐCỦA HỌC SINH KIẾN THỨC CẦN ĐẠT I.1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu sự phát triển từ I .Tạo từ ngữ mới dựa việc tạo từ mới 1. Ví dụ *B1. Chuyển giao: Yêu cầu HS hđ cá nhân đọc các - Đặc khu kinh tế. VD và trả lời câu hỏi - Điện thoại di động .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023
6. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ ? Gần đây có những từ ngữ nào mới được cấu tạo - Học sinh hđ cá nhân - Điện thoại nóng. trên cơ sở các từ trên? Giải nghĩa của những từ ngữ đọc các từ trên bảng, - Sở hữu trí tuệ. mới cấu tạo đó? thảo luận tự do độc lập ? Tìm những từ ngữ có cấu tạo theo mô hình đó? trả lời , nhận xét bổ ? Từ các ví dụ trên em có rút kết luận về việc tạo ra sung từ ngữ mới trong tiếng Việt?(ý nghĩa của việc tạo ra từ mới) * KNS : Rèn cho học sinh kĩ năng giao tiêp, trao - Độc lập suy nghĩ trả đổi về sự phát triển của từ vựng lời câu hỏi, rút ra kết *B2. Thực hiện: GV yêu cầu HS hđ cá nhân. Theo luận dõi, đôn đốc HS - Lắng nghe *B3. Báo cáo: Theo dõi HS trình bày 2. Ghi nhớ *B4. Đánh giá: GV nhận xét, cho điểm - Tạo từ mới để làm cho GV: Chốt và ghi bảng-> Tạo từ ngữ mới là làm vốn từ tăng lên tăng vốn từ của 1 ngôn ngữ (phát triển từ vựng) - Yêu cầu học sinh làm bài tập1/ SGK/74 - Làm bài tập, 1/49 * bài tập 1/ 74 - Hướng dẫn hoc sinh thi tiếp sức trong dãy, yêu - Học sinh đọc yêu cầu cầu học sinh nhận xét, bổ sung chéo nhau, nhận xét bài tập và làm bài tập II. Mượn từ ngữ của hoạt động của học sinh theo dãy tiếng nước ngoài II.1 Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cách mượn từ - Nhận xét, đánh giá nước ngoài chéo 1. Ví dụ *B1. Chuyển giao: Yêu cầu HS hđ nhóm đọc các - Nghe giáo viên kết và - Ví dụ 1: VD và trả lời câu hỏi ghi bài Mượn tiếng Hán ? Chỉ rõ mượn từ nước nào, ngôn ngữ nào trong Ví dụ 2: VD ? - Học sinh đọc ví dụ 1, - Mượn ngôn ngữ châu ? Qua VD cho biết, phát triển từ vựng bằng cách 2 xác định các từ Âu nào khác nữa? Bộ phận từ mượn nào trong TV là mượn , chỉ rõ mượn quan trọng nhất? Vì sao? ngôn ngữ, chi rõ thêm 2. Ghi nhớ *B2. Thực hiện: GV yêu cầu HS hđ nhóm. Theo cách phát triển từ vựng - Mượn từ ngữ của tiếng dõi, đôn đốc HS - Nhận xét, bổ sung nước ngoài. *B3. Báo cáo: Theo dõi HS trình bày thêm - Từ mượn quan trọng *B4. Đánh giá: GV nhận xét, chốt KT - Lắng nghe trong TV là từ mượn ? Đọc ghi nhớ ? tiếng Hán - 1 học sinh đọc to ghi nhớ Hoạt động 3 : Luyện tập - Phương pháp : Vấn đáp, giải thích - Thời gian : 15 phút. HĐ CỦA GIÁO VIÊN HĐCỦA HỌC SINH KIẾN THỨC CẦN ĐẠT III. Hướng dẫn H luyện tập III. Luyện tập *B1. Chuyển giao: Yêu cầu HS nêu yêu cầu bài tập - học sinh nêu yêu cầu bài Bài tập 2/ 74 2,3, 4. tập 2, 3 học sinh thảo luận - Hđ cá nhân suy nghĩ làm BT2,3. Hđ nhóm làm trong bàn, độc lập làm tại BT4 vở GV: Hướng dẫn H thảo luận theo nhóm bàn - Trình bày bài làm - Thời gian: 5 phút GV: dựa vào biến đổi và phát triển nghĩa của từ, cơ - Học sinh khác nhận xét, sở để phát triển từ vựng tiếng Việt-> Từ vựng một bổ sung ngôn ngữ không thể thay đổi được mà chỉ có thể Bài tập 3/ 74 mở rộng, phát triển thêm. - Học sinh phân tích đề *B2. Thực hiện: GV yêu cầu HS hđ cá nhân và bài và thảo luận theo nhóm làm BT. nhóm bàn Theo dõi, đôn đốc HS - Thời gian: 5 phút .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023
7. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ *B3. Báo cáo: Theo dõi HS trình bày - Đại diện trả lời, bổ sung *B4. Đánh giá: GV nhận xét, đánh giá, chấm điểm thống nhất Bài tập 4/ 74 miệng và chốt KT - Lắng nghe Hoạt động 4: Vận dụng ( 4 phút) - Phương pháp: - Kĩ thuật: Động não HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ KIẾN THỨC CẦN ĐẠT Gv: Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ vẽ sơ - Học sinh tiếp nhận gợi ý, thực hiện IV. Vận dụng đồ khái quát : Sự phát triển của từ vựng ở nhà Sự phát triển của từ vựng Phát triển nghĩa của từ trên Phát triển số lượng của từ cơ sở nghĩa gốc ngữ PT ẩn dụ PT hoán dụ Tạo từ ngữ Mượn từ ngữ của mới nước ngoài Hoạt động 5: Tìm tòi, mở rộng Phương pháp : thuyết trình. - Thời gian: 3 phút - Kĩ thuật: động não HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA KIẾN THỨC CẦN TRÒ ĐẠT *B1. Chuyển giao: E. Tìm tòi, mở rộng * BTVN - Học thuộc ghi nhớ - Hoàn thành các bài tập còn lại trong vở bài tập. * Chuẩn bị bài: Hoàng Lê nhất thống chí - Học sinh lắng nghe, - Đọc VB, tìm hiểu tác giả, tác phẩm thực hiện hoạt động ở - Tóm tắt VB nhà - Trả lời các câu hỏi đọc hiểu. *B2. Thực hiện: - Trình bày - HS hđ cá nhân làm ở nhà. Theo dõi, đôn đốc HS *B3. Báo cáo: Nghe HS báo cáo ở buổi học sau *B4. Đánh giá: Nhận xét phần chuẩn bị và àm bài ở nhà của HS. - Lắng nghe .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023
8. Nguyễn Thị Hạnh THCS Nguyễn Chuyên Mỹ .................................................................................................................... Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 Năm học 2022 - 2023