Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Tuần 23 - Tiết 113+114: Văn bản "Sang thu" - Năm học 2023-2024 - Lưu Nha Chang

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Tuần 23 - Tiết 113+114: Văn bản "Sang thu" - Năm học 2023-2024 - Lưu Nha Chang

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 2 Năm học: 2023 - 2024 Ngày soạn Dạy Ngày 22&24/02/24 22/02/24 02/02/2024 Tiết 2,3 3,4 Lớp 9C 9D TUẦN 23 - TIẾT 113, 114 Văn bản: SANG THU - Hữu Thỉnh - I. MỤC TIÊU: Sau tiết học, học sinh cần nắm được 1. Kiến thức: - Vẻ đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa và những suy nghĩ mang tính triết lý của tác giả. 2. Năng lực - NL chung : giải quyết vấn đề, hợp tác, sáng tạo. - NL chuyên biệt: giao tiếp, sd ngôn ngữ, cảm thụ VH. 3. Phẩm chất - Yêu nước, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống II. CHUẨN BỊ: 1. Thầy: Tham khảo SGV. Các phương pháp: vấn đáp, thuyết trình, bình giảng, theo nhóm. Kĩ thuật: động não, KTB. 2. Trò: Đọc VB và trả lời câu hỏi. III. TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC: TIẾT 113 A. Khởi động - Phương pháp: Nêu vấn đề - Thời gian: 5 phút - Kĩ thuật: động não HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ CHUẨN KT – KN CẦN ĐẠT 1.Chuyển giao nhiệm vụ A/ Khởi động GV: đưa lên máy chiếu một số hình ảnh về mùa - Học sinh hứng thú, thu và các vần thơ hay của các tác giả: NK, LTL, - HS độc lập suy nghĩ tập trung bài để XD chuẩn bị cho bài mới ?Nêu cảm xúc của em sau khi xem video trên? trả lời, kết luận 2/ Thực hiện GV hướng dẫn HS suy nghĩ cá nhân 3/ Báo cáo - Lắng nghe học sinh trả lời câu hỏi 4/ Đánh giá HS lắng nghe GV đánh giá, nhận xét và dẫn chuyển vào bài GV giới thiệu bài: Đề tài mùa thu luôn là cảm hứng cho các thi sĩ. Cảnh sắc đất trời giao mùa giữa mùa hạ sang thu tật tinh tế. Sự tinh tế ấy đã được Hữu Thỉnh ghi lại trong thơ... B. Hình thành kiến thức - Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình - Kĩ thuật: động não - Thời gian: 40 phút GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 2 Năm học: 2023 - 2024 HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA CHUẨN KT- KN CẦN ĐẠT TRÒ I. Hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích ( 10p) I. Đọc và tìm hiểu chú 1/ Chuyển giao thích: ? Nêu hiểu biết của em về tác giả Hữu Thỉnh ?( 1. Tác giả, tác phẩm cuộc đời, sự nghiệp sáng tác.) a. Tác giả ? Nêu hiểu biết của em về bài thơ ( thời gian ra - Hữu Thỉnh sinh năm đời, cảm xúc khái quát) 1942, quê Vĩnh Phúc, là 2/ Thực hiện HS thảo luận, thống nhất nhà thơ trưởng thành - GV hướng dẫn học sinh thảo luận theo bàn trong thời kì kháng chiến Thời gian : 5 phút chống Mĩ, viết nhiều, 3/ Báo cáo viết hay về con người, - Lắng nghe học sinh trả lời câu hỏi cuộc sống làng quê, về 4/ Đánh giá mùa thu. GV đánh giá, nhận xét và chốt kiến thức - HS lắng nghe b. Tác phẩm GV chốt, ghi bài. - HS đọc văn bản - Hoàn cảnh ra đời: năm *GVHD đọc và đọc mẫu : đọc chậm rãi, rõ ràng, 1977 mạch lạc phù hợp với thể thơ 5 chữ. 2. Đọc và chú thích ? Đọc văn bản ? - Xác định thể thơ, PTBĐ và bố cục của a. Đọc ? Bài thơ viết theo thể thơ nào ? Phương thức biểu VB b. Chú thích đạt ? Bài thơ có bố cục như thế nào ? - Khổ 1: Tín hiệu khi mùa thu sang. - PTBĐ: Biểu cảm( miêu tả để biểu cảm) - Khổ 2 : Sự chuyển động, đổi thay của cảnh vật - Dựa vào SGK để sang thu. giải nghĩa từ. - Thể thơ: 5 chữ - Khổ cuối: Tiết trời khi sang thu và suy ngẫm của - Bố cục: 3 phần con người về cuộc đời khi thu sang. ? Theo em “Chùng chình và dềnh dàng” có nghĩa là gì ? II. Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản ( 30p) 1/ Chuyển giao ? Đọc lại khổ 1 và nêu cảm xúc khái quát? II. Tìm hiểu văn bản ? Sự biến đổi của đất trời sang thu được tác giả - HS đọc lại khổ 1 và 1. Tín hiệu khi thu sang. cảm nhận bắt đầu tín hiệu nào? Hãy phân tích nêu cảm xúc. những hình ảnh, tín hiệu đó? - Gió se: gió nhẹ khẽ, hơi lạnh, khô( gió heo may) chỉ có ở mùa thu. - HS độc lập tìm các tín hiệu sang thu và - hương ổi: đầu mùa thu( cuối tháng 7, đầu tháng trả lời vào VBT câu tám là mùa ổi chín rộ tỏa hương thơm ngát. 1/55. - Hương ổi - sương chùng chình: hạt sương long lanh giăng - gió se mắc trên cành cây... - sương chùng chình ? Tác giả cảm nhận mùa thu từ hương ổi, làn hương ấy được tác giả gợi tả ra sao? Hãy phân tích - Độc lập phân tích để thấy sự quyến rũ, độc đáo của nó? ghi bài - Hương ổi thân quen, dân dã, quyến rũ của tuổi thơ. ĐT phả gợi tả sự lan tỏa, sự nồng nàn, bao trùm vào trong không gian( gió se)-làn gió heo may se se lạnh -> hương thơm càng quyến rũ, lôi cuốn ... ? Tín hiệu thu về còn được tác giả cảm nhận qua - nghe giáo viên bình hình ảnh nào? Em hiểu sương chùng chình có GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 2 Năm học: 2023 - 2024 nghĩa là gì? Hãy phân tích vẻ đẹp của hình ảnh thơ đó? - Kết hợp từ láy chùng chình ( gợi sự chuyển động thong thả, nhẹ nhàng, chầm chậm của những giọt sương) với NT nhân hóa hình ảnh “ sương”-> những giọt sương như có tâm hồn, có cảm nhận - HS tiếp tục phân riêng, mang tâm trạng của người đi còn vương tích hình ảnh thơ và vấn một điều gì đó nhớ nhung lưu luyến, -> sương rút ra cảm nhận ban như kẻ đồng hành cùng hương ổi, gió se đem mùa đầu -> Không khí đất trời lúc thu đến. giao mùa rất nhẹ nhàng, ? Từ đó, giúp em có những cảm nhận ban đầu về chậm chạp, từ từ... không khí đất trời chuyển thu? ->Đất trời giao mùa rất nhẹ nhàng, chậm chạp, từ + Tâm trạng của tác giả: từ... - “Bỗng, hình như” ? Tâm trạng của tác giả trước cảnh đất trời giao mùa được diễn tả qua từ ngữ đặc sắc nào? Hãy => Cảm xúc ngạc nhiên, phân tích và rút nhận xét? bất ngờ, bâng khuâng... - Bỗng, hình như-> Trạng thái ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng-> cảm nhận tinh tế của tác giả với tâm hồn thi sĩ biến chuyển nhịp nhàng với - HS tìm và phân phút giao mùa của cảnh vật. Từng cảnh sang thu tích, cảm nhận về của tạo vật đã thấp thoáng hồn người sang thu: cảm xúc của tác giả chùng chình, bịn rịn. Lưu luyến, bâng khuâng... 2/ Thực hiện GV hướng dẫn học sinh thảo luận theo bàn 3/ Báo cáo - Lắng nghe học sinh trả lời câu hỏi 4/ Đánh giá - GV nhận xét, đánh giá, chốt KT - Nghe giáo viên chốt và ghi bài. ? Đọc khổ thơ thứ 2? Cảm xúc khái quát 1/ Chuyển giao ? Những biến chuyển cụ thể của không gian lúc 2. Sự chuyển động, đổi sang thu được tác giả tiếp tục gợi tả qua hình ảnh thay của cảnh vật khi nào? Phân tích nghệ thuật độc đáo qua 2 hình ảnh sang thu. này? - Học sinh đọc khổ thơ thứ 2 và nêu cảm + Hình ảnh “Sông.....dàng” là như thế nào? ( dòng nhận ban đầu. sông thướt tha mềm mại, hiền hòa trôi một cách nhàn hạ, thanh thản-> vẻ đẹp êm dịu của bức tranh TN mùa thu. + Tại sao cánh chim lúc này phải vội vã? - Dòng sông dềnh dàng>< cánh chim vội * NT: vã. - h/a đối lập: dòng sông chùng chình>< chim vội vã (miêu tả cao- thấp, tĩnh- động) : - từ láy: dềnh dàng có ý chậm lại -> dòng sông - Thảo luận tự do, lúc này đã qua mùa lũ ( bình yên, thong thả), vội học sinh phân tích vã (đàn chim bay về phương nam tránh rét, báo các hình ảnh thơ, hiệu cái lạnh đang về...) nghệ thuật tiêu biểu + đám mây vắt nửa ? Có ý kiến cho rằng việc tác giả nhân hóa hình ở 2 câu thơ đầu mình.. ảnh dòng sông như muốn gợi tả tâm trạng, thái độ của con người, theo em có đúng không? Hãy giải GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 2 Năm học: 2023 - 2024 thích? - HS lắng nghe, và -> câu thơ miêu tả sự chuyển mình của đất trời, bỏ sung thêm dòng sông sau mùa lũ cũng như con người giờ đây cho phép mình được nghỉ ngơi... ? Hình ảnh nào gây cho em ấn tượng nhất trong 2 - Nghe giáo viên câu thơ còn lại trong khổ thơ? Hãy phân tích sự phân tích lại độc đáo, ấn tượng đó GV phân tích lại và chấm điểm miệng cho HS - Đám mây - vắt nửa mình- NTnhân hóa kết hợp Sự đổi thay của tạo động từ vắt giầu sức liên tưởng vật nhẹ nhàng mà rõ rệt. -> gợi sự lưu luyến của đám mây với mảnh trời mùa hạ( cái quen thuộc) nhưng khát khao khám phá mảnh trời mùa thu- cái mới của cuộc đới-> tâm trạng của con người trong cuộc sống. Đây là 2 - HS phát hiện hình câu thơ hay nhất trong sự tìm tòi và khám phá của ảnh thơ trong 2 câu HT trong khoảnh khắc giao mùa-> tâm hồn tinh cuối của khổ thơ và tế, nhạy cảm, yêu TN tha thiết. độc lập phân tích giá ? Qua những hình ảnh” dòng sông, cánh chim, trị nghệ thuật, hình đám mây” em có cảm nhận thế nào về sự chuyển ảnh thơ ( học sinh động của tạo vật sang thu? khá) ? Qua cách cảm nhận ấy, cho thấy HT là người như thế nào? - Một hồn thơ nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết, - Nghe giáo viên trí tưởng tượng bay bổng phân tích , bình lại 2/ Thực hiện - Độc lập rút ra kết GV hướng dẫn học sinh hđ cá nhân và thảo luận luận, ghi bài. theo bàn 3/ Báo cáo - Nhận xét, đánh giá - Lắng nghe học sinh trả lời câu hỏi về tác giả 4/ Đánh giá - GV nhận xét, đánh giá, chốt KT GV chốt KT tiết 113 chuyển ý sang tiết 114 1/ Chuyển giao GV yêu cầu HS hđ cá nhân và nhóm trả lời câu hỏi 3. Những suy ngẫm trải Tiết 114 nghiệm của nhà thơ về ? Đọc diễn cảm khổ thơ cuối và nêu cảm xúc khái mùa thu, cuộc đời quát? ? Cảnh sắc giao mùa còn được tác giả cảm nhận qua hình ảnh nào? Hãy phân tích làm nổi bật các hình ảnh thơ đó? - nắng vẫn còn, mưa đã - Đọc khổ cuối, nêu vơi dần, sấm bớt bất ? Từ những hình ảnh thơ và những nghệ thuật đặc cảm xúc sắc trong bài thơ, em cảm nhận như thế nào về ngờ... những biến chuyển của đất trời lúc sang thu, về -> Hạ nhạt dần và thu đã bức tranh thu cũng như những rung cảm của tác - HS phân tích các sang giả trước bức tranh ấy? hình ảnh thơ. ? Đọc 2 câu cuối của bài thơ? Có ý kiến cho rằng => Bức tranh chuyển 2 câu thơ cuối của bài thơ vừa mang mang nét mùa đẹp, nhẹ nhàng nghĩa tả thực vừa mang nét nghĩa ẩn dụ. Hãy phân tích để làm sáng tỏ ý kiến đó? 2/ Thực hiện GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 2 Năm học: 2023 - 2024 GV hướng dẫn học sinh thảo luận theo bàn 3/ Báo cáo - Sấm bớt bất ngờ - Lắng nghe học sinh trả lời câu hỏi 4/ Đánh giá - Hàng cây đứng tuổi GV đánh giá, nhận xét và chốt kiến thức Chốt và bình lại hình ảnh thơ - học sinh rút ra cảm -> Suy ngẫm mang tính *GV bình, nhấn mạnh ý nghĩa triết lí sâu sắc ( ẩn nhận, đánh giá. triết lí về con người và dụ) trong 2 câu cuối cuộc đời: con người từng - Cuộc sống tiếp diễn qua sự luân hồi của thiên - Nghe giáo viên trải, từng vượt qua những nhiên và khi con người đã từng trải qua sự luân chốt và ghi bài. kh ó khăn, thăng trầm của cuộc đời thì khi đứng hồi đó thì cũng vững vàng hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời. trước những tác động bất thường của ngoại cảnh sẽ GV mở rộng liên hệ thời gian tác giả sáng tác ( - học sinh đọc diễn càng trở nên vững vàng con người và đất nước) cảm hơn. - Thu thiên nhiên lặng lẽ trở thành thu của cuộc - Học sinh độc lập III. Tổng kết đời. suy nghĩ, học trả lời, 1. Nghệ thuật III. Hướng dẫn học sinh tổng kết ( 5p) các học sinh khác bổ - Khắc hoạ hình ảnh thơ ? Nghệ thuật tạo nên thành công của bài thơ? sung, chốt kiến thức đẹp, gợi cảm đặc sắc về ? Nội dung ý nghĩa của bài thơ là gì? thời điểm giao mùa hạ - GV chốt và ghi bảng. .- HS lắng nghe, ghi thu ở nông thôn Bắc Bộ ? Đọc ghi nhớ bài và làm vở bài tập - Sáng tạo việc lựa chọn 2. Nội dung câu 4/56. từ ngữ, phép tu từ ẩn dụ - Những cảm nhận tinh tế của nhà thơ trước vẻ 2. Nội dung đẹp của thiên nhiên trong khoảnh khắc giao mùa. - HS khái quát lại * Ghi nhớ/ SGK NT và ND của bài. - học sinh đọc ghi nhớ C. Luyện tập, vận dụng - Phương pháp: vấn đáp - Kĩ thuật: động não - Thời gian: 7 phút HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ CHUẨN KT-KN 1/ Chuyển giao C. Luyện tập, vân ? Trong bài thơ, em thích nhất khổ thơ nào? dụng Vì sao ? - Học sinh tiếp nhận câu ? Từ bài thơ, đánh thức trong tâm hồn em hỏi, độc lập suy nghĩ những cảm xúc, suy nghĩ gì về cuộc đời, cuộc sống. 2/ Thực hiện - Trình bày. Yêu cầu học sinh thảo luận trong nhóm Quan sát, gợi ý học sinh hoạt động - Nhận xét, bổ sung 3/ Báo cáo - Lắng nghe HS trình bày - Lắng nghe. 4/ Đánh giá - GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức C. Tìm tòi, mở rộng GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 2 Năm học: 2023 - 2024 -Phương pháp: vấn đáp - Kĩ thuật: động não - Thời gian: 3 phút HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA CHUẨN KT- TRÒ KN 1/ Chuyển giao C. Tìm tòi, mở GV hướng dẫn HS thực hiện hoạt động ở nhà. rộng + Bài cũ - Lắng nghe, nhận - Học thuộc lòng bài thơ, ghi nhớ nhiệm vụ. - Tập phân tích khổ thơ cuối ( viết đoạn văn) + Bài mới: Soạn bài “ Nói với con” 2/ Thực hiện Yêu cầu học sinh hoc bài cũ, chuẩn bị bài mới 3/ Báo cáo - Thực hiện hoạt động - Nghe HS báo cáo ở tiết học sau ở nhà và báo cáo trong 4/ Đánh giá tiết học sau - Nhận xét ý thức học bài, chuẩn bị bài ở nhà của HS GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão