Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Tuần 11 - Tiết 52-54: Văn bản "Đoàn thuyền đánh cá" - Năm học 2023-2024 - Lưu Nha Chang

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Tuần 11 - Tiết 52-54: Văn bản "Đoàn thuyền đánh cá" - Năm học 2023-2024 - Lưu Nha Chang

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 Ngày soạn Dạy Ngày 23/11&27/11 23/11&24/11 30/10/2023 Tiết 4,5,3 2,3,1 Lớp 9C 9D TUẦN 11 - TIẾT 52,53,54 Văn bản: ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ - Huy Cận - I/ MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Giúp HS củng cố, khắc sâu kiến thức về bài thơ - Rèn kĩ năng nhận diện, phân tích các nghệ thuật đặc sắc trong các đoạn thơ tiêu biểu - Rèn kĩ năng phân tích các câu thơ, đoạn thơ 2. Năng lực - Phát triển năng lưc giải quyết vấn đề, sáng tạo. - Năng lực thẩm mĩ, ngôn ngữ. 3. Phẩm chất: - Giáo dục cho HS lòng yêu nước, nhân ái, ý thức trách nhiệm với Tổ quốc... II. CHUẨN BỊ 1. Thầy - Soạn giáo án điện tử - Các tư liệu, tranh ảnh,về tác giả, tác phẩm. -Các phương pháp dạy học: vấn đáp, thuyết trình, thảo luận nhóm - Các kĩ thuật dạy học: Động não, khăn trải bàn. 2. Trò - Đọc trước bài thơ, trả lời các câu hỏi đọc hiểu VB. - Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm . III.TỔ CHỨC DẠY VÀ HỌC Tiết 52 A. Khởi động - Phương pháp: Thuyết trình - Thời gian: 5 phút HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA CHUẨN KTKN TRÒ CẦN ĐẠT 1/ Chuyển giao A. Khởi động GV Yêu cầu học sinh đọc đoạn văn phân tích khổ 1 học sinh đọc đoạn Học sinh tích cực, cuối bài Đồng chí văn hứng thú đón nhận Gv: Đưa một số tranh ảnh về không khí xây dựng bài học mới nhằm đất nước ở miền Bắc trong những hòa bình - Học sinh quan sát phát triển năng lực ? Yêu cầu học sinh khái quát nội dung các bức tranh tiếp cận vấn đề mới ảnh. - 1-2 học sinh mô tả 2/ Thực hiện nội dung GV hướng dẫn học sinh trả lời 3/ Báo cáo - 2 học sinh nhận xét Yêu cầu học sinh trả lời 4/ Đánh giá - Lắng nghe giáo viên GV nhận xét câu trả lời của học sinh giới thiệu GV giới thiệu bài mới GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 1
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 B. Hình thành kiến thức - Phương pháp: Vấn đáp, thuyết trình - Kĩ thuật: KTB - Thời gian: phút HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ KIẾN THỨC- KĨ NĂNG CẦN ĐẠT I. Hướng dẫn học sinh đọc và chú thích VB ( I. Đọc và chú thích. 15p) 1/ Chuyển giao 1. Tác giả, tác phẩm ? Yêu cầu nhóm 1 báo cáo về tác giả a. Tác giả: ? Yêu cầu nhóm 2 báo cáo về tác phẩm + Hoàn cảnh ra đời? -Tên thật: Cù Huy + PTBĐ? Mạch cảm xúc của bài thơ? Cận( 1919- 2005) + Giọng điệu, ngôn ngữ, hình ảnh? nhịp thơ - Quê: Hà Tĩnh 2/ Thực hiện - Học sinh các nhóm - Là nhà thơ nổi - yêu cầu HS xem lại nội dung đã chuẩn bị ở tiếng trong phong trình bày phần chuẩn bị trào Thơ mới nhà theo sự phân công 3/ Báo cáo Theo dõi học sinh trình bày các nội dung đã - Nhận xét, bổ sung, b. Tác phẩm chuẩn bị thống nhất - Hoàn cảnh sáng 4/ Đánh giá tác: 4/11/ 1958- GV: Nhận xét chuẩn bị của các góc, chấm điểm trong chuyến đi thực tế dài ngày ở Quảng GV: Chốt tác giả, các sáng tác, đề tài và ghi - Lắng nghe GV chốt bảng Ninh GV: Nhấn mạnh hoàn cảnh ra đời/ SGV/ 160.. - Xuất xứ: trích trong ? Nêu phương án đọc bài thơ? tập thơ “Trời mỗi GVHD đọc bài thơ và đọc mẫu. - nêu phương án đọc ngày lại sáng” ? HS đọc bài thơ? Nhận xét cách đọc? 2. Đọc và chú thích a. Đọc ? HC dựa trên nguồn cảm hứng nào để viết lên - HS đọc văn bản bài thơ ? ý nghĩa của việc lựa chọn cảm hứng b. Chú thích đó? .- Nhận xét cách đọc. - Bài thơ là sự kết hợp hai nguồn cảm hứng về - Thể thơ: 7 chữ lao động và thiên nhiên, vũ trụ.-> tạo nên bức - Độc lập trả lời - Bố cục: 3 phần tranh vừa rộng lớn, vừa lộng lẫy, khoẻ đẹp của + 2 khổ đầu: hoàng hôn trên biển và thiên nhiên và con người. Con người và thiên nhiên hài hoà đẹp đẽ 2 nguồn cảm hứng này đoàn thuyền đánh cá thấm sâu vào mọi chi tiết, hình ảnh đến kết cấu - Lắng nghe ra khơi và bố cục. - nêu bố cục của bài thơ + 4 khổ tiếp: Cảnh ? Mạch cảm xúc của bài thơ phát triển như thế - Độc lập giải thích chú đánh cá trên biển nào ? trong đêm trăng thích 1,2 + Khổ cuối: Cảnh ? Từ ngữ khó và giải thích?( 1,2) II. Hướng dẫn HS tìm hiểu văn bản ( 25p) bình minh trên biển, GV: Xuyên suốt bài thơ là hình ảnh đoàn đoàn thuyền trở về. thuyền đánh cá: khi ra khơi, khi đánh cá trên biển và khi trở về. Hình ảnh đoàn thuyền mỗi ở mỗi cảnh đều có những vẻ đẹp, ấn tượng riêng II. Tìm hiểu văn 1. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi - Học sinh quan sát và trả 1/ Chuyển giao bản lời 1. Cảnh đoàn thuyền Yêu cầu HS hđ cá nhân và nhóm thực hiện các yêu cầu: đánh cá ra khơi ? Đọc và nêu cảm xúc chủ đạo về 2 khổ thơ đầu ? GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 2
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 ? Đoàn thuyền đánh cá ra khơi được tác giả giới thiệu vào thời gian nào? Thời điểm này gợi cho em suy nghĩ gì? - Học sinh suy nghĩ thảo -Thiên nhiên : (Khi mặt trời đã bắt đầu lặn xuống biển- hoàng luận theo bàn, làm BT 1/ hôn xuống, vũ trụ bước vào trạng thái nghỉ 102 ngơi) - Thống nhất ý kiến, đại + Hoàng hôn buông ? Tác giả đã lựa chọn những hình ảnh,từ ngữ diện bàn trình bày. xuống, vũ trụ bắt đầu nào ấn tượng để miêu tả khung cảnh TN đó? nghỉ ngơi Hãy tìm và phân tích giá trị nghệ thuật đặc sắc? ? Từ những hình ảnh và nghệ thuật đặc sắc đó, giúp em cảm nhận thế nào về cảnh biển khi - học sinh cảm nhận, hoàng hôn buông xuống ? *Phân tích thú vị độc đáo của hình ảnh „ mặt + Biển tráng lệ, huy trời xuống biển“/ SGV/ 162 -Nghe giáo viên giải hoàng, rực rỡ, lộng - Hình ảnh so sánh, liên tưởng trong 2 câu đầu thích lẫy, sống động. rất thực lại rất mới mẻ, thú vị. Vầng mặt trời lúc hoàng hôn đang từ từ lặn xuống biển đã bớt cái nắng....... -> đưa thiên nhiên, vũ trụ về gần với con người. ? Khi vũ trụ đã đi ngủ, bước vào trạng thái nghỉ ngơi thì ngược lại con người lao động - Độc lập suy nghĩ dựa được tác giả giới thiệu như thế nào? Qua câu SGK đưa 2 câu thơ tiếp thơ nào? theo ? Phó từ “ lại” trong câu thơ : Đoàn thuyền đánh cá .... diễn tả điều gì ? - Cá nhân phân tích ý - Việc ra khơi là công việc thường xuyên, hàng nghĩa của từ lại ngày, hàng đêm của con người nơi đây đồng thời tạo nên sự đối lập giữa thiên nhiên và con người( thiên nhiên nghỉ ngơi thì con người lại bắt đầu 1 ngày làm việc mới) Hình ảnh con thuyền được tác giả miêu tả độc đáo. Tác giả đã sáng tạo hình ảnh con thuyền khỏe, lạ mà lại thật từ sự gắn kết 3 sự vật : cánh buồm, gió khơi và câu hát ? Cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của câu thơ : “Câu hát .......”? * hình ảnh đẹp, nên thơ. Câu hát là niềm vui, sự phấn chấn của người lao động như dã có một - Độc lập phân tích sức mạnh vật chất để cùng với ngọn gió làm căng cánh buồm kéo nhanh con thuyển nhanh ra khơi để chinh phục biển cả bao la. ( câu thơ - Độc lập nêu ý kiến này còn được lặp lại ở khổ cuối bài thơ chỉ đổi chữ cùng thành chữ với) 2/ Thực hiện - HS hđ cá nhân và nhóm trả lời các câu hỏi theo yêu cầu 3/ Báo cáo - Học sinh kết luận ghi Theo dõi học sinh trình , đôn đốc, tư vấn, giải bài đáp thắc mắc 4/ Đánh giá - GV nhận xét đánh giá hđ của HS - Đoàn thuyền đánh GV: Chốt, ghi bảng và chuyển ý - Học sinh trình bày GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 3
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 - Liên hệ hình ảnh con thuyền ra khơi trong bài cá ra khơi với tâm Quê hương của Tế Hanh trạng vui tươi, háo Chiếc ..... hức đầy hăm hở. ..... thâu góp gió *Người dân chài gửi vào trong câu hát cả tâm - Lắng nghe trạng vui tươi, háo hức ấy và dường như hơn thế nữa trong mỗi câu hát đó là những lời ngợi ca , ước mơ của họ - Họ hát ngợi ca sự giầu có của biển cả, so sánh đoàn cá như đoàn thoi đang dọc ngang trên” tấm vải” được dệt từ biển tạo nên những luồng sáng lấp lánh giữa biển đêm... GV chốt kiến thức tiết 52 và chuyển ý 2. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển (45p) Tiết 53 2. Cảnh đoàn thuyền 1/ Chuyển giao đánh cá trên biển Yêu cầu HS: - Đọc khổ thơ 3,4 . - Hđ nhóm bàn, thảo luận trả lời câu hỏi: ? Hai câu đầu của khổ thơ thứ 3 miêu tả cảnh gì? Từ " lướt" gợi tả điều gì? ? Cách viết “ Thuyền ta lái gió với buồm trăng, lướt giữa mây cao với biển bằng”gợi cho em - Con thuyền sống suy nghĩ gì? động khổng lồ làm ? Hình ảnh con thuyền trước biển cả được - Học sinh tiếp nhận miêu tả như thế nào? chủ thiên nhiên nhiệm vụ ? Công việc đánh bắt cá của đoàn thuyền được miêu tả như thế nào? - Đọc 2 khổ thơ ? Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển về đêm gợi cho em liên tưởng về điều gì? ? Sự giàu có của biển được tác giả miêu tả qua hình ảnh nào? - Học sinh thảo luận ? Phân tích những đặc sắc NT trong những câu trong nhóm bàn thơ miêu tả cảnh biển đêm? Qua đó giúp em cảm nhận được điều gì? 2/ Thực hiện - Hứơng dẫn học sinh hoạt đ ộng - Đại diện HS báo cáo - Khung cảnh biển - Một nhóm trình bày. kết quả thảo luận đêm: đẹp lung linh, - Các nhóm khác nhận xét, bổ sung. huyền ảo với sự 3/ Báo cáo phong phú đa dạng - Yêu cầu học sinh báo cáo kết quả của các loài cá - GV gọi một số HS trả lời, HS khác nhận xét, bổ sung. - Lắng nghe HS báo cáo - Học sinh khác nhận xét, 4/ Đánh giá bổ sung - GV nhận xét, đánh giá kết quả thảo luận của HS và chốt kiến thức, chuyển ý. + Hình ảnh" Thuyền ta lái gió...lướt "-> Bút pháp lãng mạn, hào hùng, ĐT lái, lướt :con thuyền đánh cá vốn nhỏ bé trước biển cả bao la trở thành con thuyền kì vĩ, khổng lồ với kích thước rộng lớn để hoà nhập với thiên nhiên, vũ GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 4
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 trụ. + So sánh, liên tưởng, động từ mạnh liên tiếp-> -Nghe giáo viên phân công việc lao động nguy hiểm, gian nan, vất vả tích, bình và chốt kiến như một trận chiến đấu thực sự. thức + Liên tưởng, liệt kê, so sánh, nhân hoá-> Vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của biển: sự phong phú đa dạng của các loài cá => bức tranh rực rỡ sắc màu và kì ảo của cảnh biển về đêm. Học sinh đọc lại 2 khổ - Con người lao 1/ Chuyển giao thơ, nêu nội dung khái động với khí thế hào Yêu cầu HS: quát hứng hăng say, khẩn - Đọc khổ thơ 5,6. - Hđ nhóm bàn, thảo luận trương, lạc quan yêu trả lời câu hỏi: - Học sinh thảo luận ? Nêu nội dung hai khổ thơ trên? biển, yêu lao động ? Cách đánh bắt cá của người dân chài có gì nhóm bàn đặc biệt? ? Em có nhận xét gì về cảnh kéo lưới của - Thời gian: 10 phút những người dân chài ? ? Sự giàu có của biển được tác giả miêu tả qua - Học sinh thảo luận, độc hình ảnh nào trong đoạn thơ? Phân tích những lập làm 2/ VBT/ 102 đặc sắc NT trong những hình ảnh thơ đó? Qua đó giúp em cảm nhận được điều gì? - Đại diện HS trình bày, 2/ Thực hiện phân tích từng nội dung. GV hướng dẫn HS thảo, theo dõi, tư vấn, giải đáp thắc mắc của HS. - Nhận xét bổ sung 3/ Báo cáo - GV lắng nghe HS báo cáo - Sau mỗi báo cáo của HS, giáo viên yêu cầu học sinh nhận xét. - Lắng nghe, ghi bài 4/ Đánh giá - GV nhận xét, bổ sung và kết luận, ghi bảng từng nội dung. GV chốt, nhận xét hoạt động của các nhóm và chuyển * Cách đánh bắt cá: + Hát: gọi cá. + Gõ thuyền: nhịp trăng cao -> Cảnh vừa thực vừa lãng mạn, nghệ thuật nhân hoá => Khả năng chinh phục thiên nhiên và sức mạnh to lớn của con người. * Cảnh kéo lưới: + Kéo xoăn tay chùm cá nặng -> Khoẻ khoắn, mạnh mẽ, say sưa, hào hứng - Độc lâp suy nghĩ nêu ý => Kết quả lao động tốt đẹp, rực rỡ. + Biển - như lòng mẹ: hình ảnh so sánh, nhân kiến( BVT5/ VBT /103) hóa + vẩy bạc, đuôi vàng lóe...: hình ảnh ẩn dụ -> Biển không chỉ đẹp rực rỡ, giàu có, mà còn - Học sinh thảo luận tiếp, rất huyền bí ân tình như người mẹ: ca ngợi và GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 5
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 biết ơn biển. độc lập trả lời, bổ sung => Miêu tả sự hài hòa giữa thiên nhiên và con thêm vấn đề giữ gìn tài người nguyên biển GV : Dẫn dắt lồng ghép với môi trường biển hiện nay ? Môi trường biển hiện nay đang gặp phải những hiểm hoạ nào? Ý kiến, trách nhiệm của bản thân em về vấn đề này? GV chốt KT tiết 53, chuyển ý sang tiết 54 3. Cảnh đoàn thuyền 3. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về ( 20p) Tiết 54 đánh cá trở về . 1/ Chuyển giao: HS hđ cá nhân thực hiện yêu - Học sinh đọc khổ cuối, cầu: độc lập suy nghĩ và trả ? Đọc lại và nêu cảm nhận về khổ thơ cuối? lời câu hỏi. - Cảnh TN kì vĩ, hào ? Cảnh đoàn thuyền trở về trong thời gian, hùng không gian như thế nào? Dụng ý của cách lặp - Độc lập suy nghĩ và trả lại của các tứ thơ: câu hát, mặt trời, căng lời buồm ở khổ cuối? - Đoàn thuyền trở về ? Hình ảnh mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi - Nghe và ghi bài trong cảnh bình minh rực rỡ huy mang nhiều ý nghĩa liên tưởng? Hãy phân hoàng và không khí tích ? tưng bừng phấn khởi + Nét nghĩa thực cùng niềm vui thắng + Nét nghĩa liên tưởng lợi. ? Cảnh đoàn thuyền trở về với tâm trạng khí thế như thế nào? 2/ Thực hiện GV theo dõi, tư vấn, giải đáp thắc mắc. 3/ Báo cáo - GV lắng nghe HS báo cáo III. Tổng kết 4/ Đánh giá 1. Nghệ thuật - Bút pháp lãng - GV nhận xét, bổ sung và kết luận: mạn, biện pháp nghệ - nghệ thuật kết cấu vòng tròn, âm hưởng hào thuật nhân hoá, hùng, hình ảnh tráng lệ, tươi sáng, tư thế khỏe phóng đại đẹp của người lao động +Hình ảnh mặt trời - Con người trở về cảnh bình minh, mặt trời rực lúc hoàng hôn, bình rỡ với muôn triêu ánh sáng lấp lánh từ trên minh; biển cả và bầu thuyền. Cảnh tượng huy hoàng của thiên nhiên trời đêm, ngư dân và và con người lao động.... đoàn thuyền III. Hướng dẫn học sinh tổng kết, khái quát ( + Miêu tả hài hoà - Học sinh độc lập suy 5p) giữa con người và 1/ Chuyển giao nghĩ, hệ thống lại những thiên nhiên ? Nêu lại những nét nổi bật về nội dung và đặc sắc về nghệ thuật và - Ngôn ngữ thơ giầu nghệ thuật của bài thơ. ND của văn bản hình ảnh, nhạc điệu, ? HS đọc ghi nhớ? - Học sinh đọc ghi nhớ gợi liên tưởng 2/ Thực hiện 2. Nội dung ý nghĩa Hướng dẫn, gơi ý, tư vấn học sinh - Cảm hứng lãng 3/ Báo cáo mạn ngợi ca biển cả - Lắng nghe HS trình bày lớn lao, giầu đẹp, GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 6
7. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 4/ Đánh giá ngợi ca lòng nhiệt tình lao động vì sự - GV nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức. giầu đẹp của đất nước của con người mới. C, D. HĐ luyện tập, vận dụng - Phương pháp: vấn đáp, giải thích - Thời gian: 17 phút - Kĩ thuật: động não HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ KTKN CẦN ĐẠT Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: C, D. Luyện tập, vận GV yêu cầu HS làm BT: dụng 1. Vẽ bản đồ tư duy khát quát ND bài học. 2. Từ bài thơ gợi trong em tình cảm nào với biển - HS nhận nhiệm vụ quê hương? 3. Em có suy nghĩ gì về việc nhiều ngư dân hiện - Độc lập suy nghĩ nay sử dụng những công cụ đánh bắt cá theo làm bài tập kiểu tận diệt: lưới mắt nhỏ, đánh mìn, kích điện (xung điện/xuyệt điện/ cào điện). 4. Nêu cảm nhận của em sau khi học bài thơ. - Trình bày, nhận xét, Bước 2: Thực hiện: bổ sung - GV tư vấn, gợi ý hướng dẫn cho HS làm bài. - Một HS lên bảng vẽ * - Gợi ý viết đoạn văn: sơ đồ tư duy + Giới thiệu về bài thơ . + Cảm nhận về khung cảnh TN: - Yêu quý yêu mến, tự hào về vẻ đẹp của biển cả - HS nêu cảm nhận quê hương + Cảm nhận về vẻ đẹp của con người lao động - Trình bày, nhận xét, được khắc họa qua bức tranh đoàn thuyền đánh bổ sung cá trên biển. - Cảm phục, ngưỡng mộ người dân chài với khí thế làm việc hào hứng hăng say, khẩn trương, lạc quan yêu biển... - Học tập, phát huy Bước 3: Báo cáo: - GV lắng nghe HS trình bày. Bước 4: Đánh giá: - GV nhận xét, đánh giá bài làm của HS, cho điểm KTTX nếu HS làm tốt - Lắng nghe E. Tìm tòi, mở rộng - Phương pháp: vấn đáp, giải thích - Thời gian: 3 phút - Kĩ thuật: động não HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HĐ CỦA TRÒ KTKN CẦN ĐẠT Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: E. Tìm tòi, mở - Về nhà tìm đọc tập thơ : Trời mỗi ngày lại - HS về nhà chuẩn bị bài rộng sáng, Đất nở hoa, Hai bàn tay em theo yêu cầu GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 7
8. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 Kì 1 Năm học: 2023 - 2024 - Học thuộc lòng bài thơ, thông tin về tác giả Huy Cận, ND và NT bài thơ. - HS kiểm tra bài nhau - Tập phân tích bài thơ trong tiết học sau. - Soạn bài: Bếp lửa - GV đánh giá việc chuẩn Bước 2: Thực hiện: bị của HS - GV tư vấn cho HS Bước 3,4: Báo cáo, đánh giá: GV lắng nghe HS báo cảo ở tiết sau và nhận xét GV: Lưu Nha Chang - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ - An Lão 8