Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Năm học 2021-2022 - Trường THCS Quán Toan

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 - Năm học 2021-2022 - Trường THCS Quán Toan

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan Tiết 1,2,3,4 V¨n b¶n ChuyÖn ng­êi con g¸i nam x­¬ng (NguyÔn D÷) I. MỤC TIÊU 1. KiÕn thøc, kĩ năng: Sau khi học xong bài, học sinh : a. KiÕn thøc - B­íc ®Çu lµm quen víi thÓ lo¹i truyÒn k×. - Cèt truyÖn, nh©n vËt, sù kiÖn trong mét t¸c phÈm truyÖn truyÒn k×. - HiÖn thùc vÒ sè phËn cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam d­íi chÕ ®é cò vµ vÎ ®Ñp truyÒn thèng cña hä. - Sù thµnh c«ng cña t¸c gi¶ vÒ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn. - Mèi liªn hÖ gi÷a t¸c phÈm vµ truyÖn Vî chµng Tr­¬ng. b. KÜ n¨ng - VËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó ®äc – hiÓu t¸c phÈm viÕt theo thÓ lo¹i truyÒn k×. - C¶m nhËn ®­îc nh÷ng chi tiÕt nghÖ thuËt ®éc ®¸o trong t¸c phÈm tù sù cã nguån gèc d©n gian. - KÓ l¹i ®­îc truyÖn. 2. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực a. Các phẩm chất: tự giác, siêng năng, yêu hòa bình, chống chiến tranh b. Các năng lực chung: tự học, hợp tác, giao tiếp, giải quyết vấn đề, tư duy c. Các năng lực đặc thù: Năng lực ngôn ngữ, năng lực văn học II. ChuÈn bÞ 1. ThÇy - So¹n bµi thiÕt kÕ theo 5 ho¹t ®éng - Ph­¬ng ph¸p tæ chøc d¹y häc: th¶o luËn nhãm, vÊn ®¸p, ®àm tho¹i, ... 2. Trß - So¹n bµi tr­íc khi ®Õn líp - S­u tÇm t­ liÖu vÒ t¸c gi¶, thÓ lo¹i TruyÒn k× m¹n lôc. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1. æn ®Þnh tæ chøc Gi¸o viªn kiÓm tra sÜ sè vµ nÒn nÕp cña HS trong líp 2. Kiểm tra bài soạn của học sinh 3. Tổ chức dạy và học bài mới HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động - Thời gian dự kiến: 2’ - Phương pháp: Thuyết trình - Kĩ thuật: Động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển - Giới thiệu bài - HS nghe - Kĩ năng chú ý, phát hiện và giải quyết vấn đề - Ghi tên bài học - Ghi tên bài *Năng lực cần đạt - Năng lực tư duy HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức - Thời gian dự kiến: 120-130’ - Phương pháp: Đọc diễn cảm, vấn đáp, giải quyết vấn đề, thuyết trình, giảng bình, thảo luận nhóm - Kĩ thuật: Động não, thảo luận nhóm, sơ đồ tư duy 1
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển I. H­íng dÉn t×m hiÓu chung I. T×m hiÓu I. T×m hiÓu chung *GV sử dụng phương pháp vấn đáp, đọc chung 1. Chó thÝch diễn cảm; kĩ thuật , động não,KWLH a. T¸c gi¶ hướng dẫn HS thực hiện các yêu cầu sau: - NguyÔn D÷ lµ mét trong nh÷ng c©y bót tiªu biÓu nhÊt trong dßng * GV cho HS thực hiện kĩ thuật KWLH - HS thùc hiÖn kÜ v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam. tìm hiểu về tác giả, tác phẩm. thuËt KWLH GV nhËn xÐt phÇn tr¶ lêi cña HS vµ bæ sung thªm: - NguyÔn D÷ lµ mét trong nh÷ng c©y bót tiªu biÓu nhÊt trong dßng v¨n häc trung ®¹i ViÖt Nam. ¤ng lµ nhµ v¨n cã tµi n¨ng vµ ®ång thêi lµ häc trß xuÊt s¾c cña Tr¹ng Tr×nh Quèc C«ng NguyÔn BØnh Khiªm - HS l¾ng nghe - Nãi ®Õn NguyÔn D÷ lµ ta nãi ®Õn thÓ b. T¸c phÈm : trÝch trong TruyÒn lo¹i truyÒn k×. Hay nãi mét c¸ch kh¸c k× m¹n lôc NguyÔn D÷ cã së tr­êng viÕt truyÒn k× - S¸ng t¸c kho¶ng nh÷ng n¨m GV giíi thiÖu thªm mét vµi nÐt vÒ ®Çu thÕ kØ 16 "TruyÒn k× m¹n lôc" - TruyÒn k× m¹n lôc lµ t¸c phÈm gåm 20 truyÖn. V¨n b¶n nµy lµ t¸c phÈm n»m ë vÞ trÝ thø 16 - TruyÒn k× m¹n lôc ®­îc coi lµ "thiªn cæ k× bót". Víi "TruyÒn k× m¹n lôc" NguyÔn D÷ ®­îc coi lµ "®¹i gia" trong lµng v¨n ViÖt Nam. H: H·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña - Cá nhân trình thÓ lo¹i truyÒn k× (néi dung, nh©n vËt bày chÝnh)? GV nhËn xÐt phÇn tr×nh bµy cña HS vµ treo b¶ng phô H. GV yªu cÇu HS gi¶i thÝch : t­ dung, - Cá nhân trình c. Tõ khã ®eo Ên phong hÇu, mÆc ¸o gÊm, n­íc hÕt bày chu«ng rÒn, sè cïng khÝ kiÖt, lßng chim d¹ c¸... H: Em h·y nªu c¸ch ®äc v¨n b¶n "ChuyÖn ng­êi con g¸i Nx"? - Cá nhân đọc 2. §äc Giäng ®äc thay ®æi linh ho¹t: cã lóc trÇm l¾ng, cã khi bÞn rÞn, còng cã khi ®au khæ GV tæ chøc cho HS ®äc ph©n vai nh©n vËt GV nhËn xÐt c¸ch ®äc cña HS vµ ®äc mÉu mét ®o¹n truyÖn ng¾n hoÆc mét vµi lêi tho¹i 2
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan GV dÉn: T¸c phÈm ®­îc viÕt theo thÓ truyÒn k×. §©y lµ mét trong nh÷ng thÓ lo¹i v¨n häc cæ H: Em h·y x¸c ®Þnh ph­¬ng thøc biÓu ®¹t - Cá nhân trình chÝnh trong v¨n b¶n nµy? bày 3. Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: tù sù H: Ngoµi ph­¬ng thøc tù sù v¨n b¶n nµy kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m cßn kÕt hîp thªm nh÷ng ph­¬ng thóc biÓu - Cá nhân trình ®¹t nµo kh¸c n÷a bày GV dÉn: Nãi ®Õn tù sù nghÜa lµ chóng ta nãi ®Õn - Cá nhân trình nh©n vËt, sù kiÖn vµ ng«i kÓ bày H: VËy em h·y kÓ tªn c¸c nh©n vËt xuÊt hiÖn trong t¸c phÈm nµy. Theo em nh©n - Cá nhân trình - Bëi lÏ Vò N­¬ng theo suèt tõ vËt nµo lµ nh©n vËt chÝnh? V× sao? bày ®Çu ®Õn cuèi c©u chuyÖn - HS khác nhận H; Trong "ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam - t¸c gi¶ chän ng«i kÓ thø 3 xét, bổ sung X­¬ng " t¸c gi¶ ®· chän ng«i kÓ thø mÊy? - Bëi lÏ ng«i kÓ thø 3 sÏ lµm cho T¹i sao? c©u chuyÖn trë lªn kh¸ch quan H: "ChuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng" vµ v« t­ - Cá nhân trình cã thÓ chia thµnh mÊy phÇn ®Ó ph©n tÝch?. bày §ã lµ nh÷ng phÇn nµo? Em h·y x¸c ®Þnh néi dung chÝnh cña tõng phÇn GV dÉn: Khi ®Õn "ChuyÖn ng­êi.......” cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng ®©y lµ mét "thiªn cæ k× bót". VËy ®Ó gióp c¸c em cã thÓ hiÓu ®­îc c¸i hay, c¸i ®Ñp cña v¨n b¶n nµy chóng ta cïng chuyÓn sang phÇn.... H§ 2 II. HD Ph©n tÝch II. Ph©n tÝch II. Ph©n tÝch *GV sử dụng phương pháp vấn đáp, đọc 1. VÎ ®Ñp cña nh©n vËt Vò diễn cảm, giải quyết vấn đề, giảng bình; N­¬ng kĩ thuật thảo luận nhóm, cặp đôi hướng dẫn HS HS phân tích văn bản: - Quª ë Nam X­¬ng, tÝnh thuú mÞ, nÕt na, t­ dung tèt dÑp GV yªu cÇu HS chó ý vµo phÇn thø nhÊt cña truyÖn H: Ngay tõ phÇn ®Çu v¨n b¶n nhµ v¨n ®· - Cá nhân trình cã nh÷ng chi tiÕt rÊt hay giíi thiÖu vª bày nh©n vËt Vò N­¬ng. Em h·y t×m nh÷ng - HS khác nhận chi tiÕt ®ã? xét, bổ sung -> T¸c gi¶ muèn nhÊn m¹nh vÎ H: Em hiÓu thÕ nµo lµ "thuú mÞ, nÕt na" - Cá nhân trình ®Ñp t©m hån cña nh©n vËt bày vµ "t­ dung tèt ®Ñp"? -> Vò N­¬ng lµ mét c« g¸i ®Ñp nÕt, ®Ñp ng­êi. H: ViÖc t¸c gi¶ giíi thiÖu nÐt thuú mÞ nÕt - Cá nhân trình na tr­íc t­ dung tèt ®Ñp cã dông ý g×? bày 3
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan H: Qua nh÷ng chi tiÕt ®ã em thÊy Vò - Cá nhân trình N­¬ng b­íc ra tõ trong t¸c phÈm vµ t¸i bày hiÖn tr­íc ng­êi ®äc lµ mét c« g¸i nh­ thÕ nµo? H: VÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng gióp em gîi - Cá nhân trình nhí ®Õn nh÷ng nh©n vËt nµo mµ em ®· bày ®­îc häc vµ ®äc thªm? => B¸o hiÖu tr­íc mét t­¬ng lai GV ®Þnh h­íng: nh÷ng ng­êi phô n÷ kh«ng mÊy su«n sÎ, mét sè kiÕp trong th¬ Hå Xu©n H­¬ng bät bÌo. H: VÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng ®· gîi vÒ trong em dù c¶m nh­ thª nµo vÒ t­¬ng lai cña nµng? - Cá nhân trình GV b×nh: Ng­êi x­a ®· tõng nãi "Qu©n tö bày gian nan, hång nhan b¹c phËn" sau nµy NguyÔn Du l¹i thªm mét lÇn kh¼ng ®Þnh "Trêi xanh quen thãi m¸ hång ®¸nh ghen" Nh­ vËy, vÎ ®Ñp cña Vò N­¬ng ®· b¸o hiÖu tr­íc mét t­¬ng lai kh«ng mÊy su«n sÎ, mét sè kiÕp bät bÌo. Hết tiết 1 chuyển sang tiết 2 Ngày dạy: KTBC: H·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña thÓ lo¹i truyÒn k×? GV dÉn: Bëi Vò N­¬ng ®Ñp nÕt, ®Ñp ng­êi nªn nhiÒu chµng trai trong lµng cã ý ®Þnh ngá lêi cÇu h«n H: VËy chµng trai nµo ®· ®­îc lµm ng­êi - Cá nhân trình - Tr­¬ng Sinh b¹n ®êi cña Vò N­¬ng? bày + Con nhµ hµo phó, Ýt häc H: D­íi ngßi bót cña t¸c gi¶ nh©n vËt - Cá nhân trình + TÝnh ®a nghi vµ hay ghen Tr­¬ng Sinh hiÖn nªn nh­ thÕ nµo? bày H: Cuéc t×nh duyªn cña Vò N­¬ng víi - Cá nhân trình - > Dù c¶m vÒ mét m¸i Êm gia chµng Tr­¬ng Sinh thªm mét lÇn n÷a cho bày ®×nh sÏ bÞ tan vì trong t­¬ng lai em dù c¶m g×? GV b×nh: Tr­¬ng Sinh ®Õn víi Vò N­¬ng kh«ng b»ng tiÕng gäi cña t×nh yªu. §ã chÝnh lµ dÊu hiÖu ®Ó b¸o hiÖu h¹nhh phóc gia ®×nh kh«ng ®­îc bÒn chÆt GV dÉn: Khi ®· trë thµnh vî cña Tr­¬ng Sinh Vò N­¬ng ®· ®èi xö víi chång vµ gia ®×nh nhµ chång nh­ thÕ nµo. C¸c em tiÕp tôc * Víi chång nµng dâi theo v¨n b¶n. - Lu«n gi÷ g×n khu«n phÐp... H: T×m nh÷ng chi tiÕt tiªu biÓu nhÊt - Cá nhân trình - Chµng ®i chuyÕn nµy... 4
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan chøng minh cho t×nh c¶m cña Vò N­¬ng bày - Cø mçi khi b­ím l­în... ®èi víi chång. - yªu cÇu hs th¶o luËn b»ng pp kh¨n tr¶i bµn sau ®ã tr¶ lêi. GV treo tranh minh ho¹ H: Bøc tranh t­¬ng øng víi chi tiÕt - C¸ nh©n ph¸t chuyÖn nµo? biÓu * §Þnh h­íng: C¶nh Vò N­¬ng tiÔn chång tr­íc khi ®i tßng qu©n ->Lµ ng­êi vî thuû chung rÊt H: Qua nh÷ng chi tiÕt ®ã em cã nhËn xÐt - HS th¶o luËn mùc yªu chång g× vÒ nh©n vËt Vò N­¬ng? theo nhãm bµn GV b×nh: Ng­êi x­a ®· tõng nãi: "Chång đ￿i diện trình bày em ¸o r¸ch em th­¬ng - HS khác nhận Chång ng­êi ¸o gÊm x«ng h­¬ng mÆc xét, bổ sung ng­êi" - Cá nhân trình Thuû chung son s¾t lµ th­íc ®o chuÈn bày mùc ®¹o ®øc cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam. vÎ ®Ñp Êy ®· héi tô ®Çy ®ñ trong tr¸i tim cña Vò N­¬ng - ng­êi phô n÷ th«n quª thuéc miÒn quª chiªm tròng HÕt tiÕt 2 chuyÓn sang tiÕt 3 KTBC: Nh©n vËt Vò N­¬ng cã nh÷ng vÎ ®Ñp nµo? GV dÉn vµo bµi GV treo tranh minh ho¹ H: Bøc tranh nµy kh¾c ho¹ ®o¹n chuyÖn - Cá nhân trình nµo? bày H: Em h·y t×m nh÷ng chi tiÕt tiªu biÓu * Víi mÑ chång nhÊt thÓ hiÖn t×nh c¶m cña Vò N­¬ng ®èi - Dïng nh÷ng lêi ngät ngµo kh«n víi mÑ chång khÐo ®Ó khuyªn l¬n. Thuèc men tÕ lÔ thÇn phËt H: Qua tranh minh ho¹, nh÷ng chi tiÕt - Cá nhân trình Lo ma chay tÕ lÔ gièng nh­ cha trªn em thÊy tõ trong t©m hån Vò N­¬ng bày ¸nh lªn phÈm chÊt nµo ®¸ng quý - Cặp đôi trao đổi, mÑ ®Î cña m×nh H: Hµnh ®éng Vò N­¬ng ch¨m sãc mÑ đại diện trình bày chång gióp em liªn t­ëng ®Õn nh©n vËt - HS khác nhận nµo trong t¸c phÈm TruyÖn KiÒu cña xét, bổ sung NguyÔn Du - Cá nhân trình GV b×nh: Nh©n vËt Thuý KiÒu ®· tõng: bày -> §¶m ®ang, th¸o v¸t "Xãt ng­êi tùa cöa h«m mai - Cá nhân trình Lµ mét ng­êi con d©u hiÕu th¶o Qu¹t lång Êp l¹nh nh÷ng ai ®ã giê" bày Chóng ta sÏ gÆp gì nh©n vËt trªn ë nh÷ng tiÕt häc tiÕp theo GV yªu cÇu HS tiÕp tôc dâi theo v¨n b¶n. H: Sau khi m·n h¹n tßng qu©n Tr­¬ng - Cặp đôi trao đổi, Sinh ®· trë vÒ. Theo em lóc ®ã diÔn biÕn đại diện trình bày 5
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan t©m tr¹ng cña Chµng nh­ thÕ nµo? - HS khác nhận Gv ®Þnh h­íng tr¶ lêi xét, bổ sung - T©m tr¹ng cña Chµng pha trén buån, vui: + Vui v× ®­îc trë vÒ vµ ®· cã mét ®øa con trai. 2. Vò N­¬ng bÞ nghi oan vµ + Buån v× ng­êi mÑ th©n yªu ®· khuÊt dÉn ®Õn c¸i chÕt cña nµng nói. H: Trong khi Tr­¬ng Sinh ®ang rÊt buån - Cá nhân trình v× ng­êi mÑ th©n yªu khuÊt nói th× chµng bày + Tr­¬ng Sinh l¹i ®ù¬c l¾ng nghe nh÷ng lêi nãi ng©y th¬ - Nãi bãng nãi giã cña con trÎ. H·y nhËp vai nh©n vËt bÐ - M¾ng nhiÕc, chöi rña §¶n thÓ hiÖn ®o¹n v¨n ®ã - §¸nh ®Ëp vµ ®uæi Nµng ra khái H: Khi ®Õn víi ChuyÖn ng­êi con g¸i - Cá nhân trình nhµ. Nam X­¬ng cã ý kiÕn cho r»ng " H×nh bày ->§ã lµ nh÷ng hµnh ®éng vò ¶nh chiÕc bãng lµ mét chi tiÕt nghÖ thuËt phu, thiÕu v¨n ho¸ ®éc ®¸o ". Em cã nhÊt trÝ víi ý kiÕn ®ã + Vò N­¬ng kh«ng ? V× sao? - HÕt lêi gi¶i thÝch van xin H: Sau khi nghe lêi con trÎ nãi Tr­¬ng - Nhê hµng xãm nãi gióp Sinh ®· cã nh÷ng hµnh ®éng nh­ thÕ nµo? - Cá nhân trình -> Kh¸t khao ®­îc ®oµn tô, kh¸t bày H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng hµnh ®éng khao h¹nh phóc. ®ã? -> NhÊt ®Þnh ®uæi Nµng ra khái - Cá nhân trình H: Tr­íc th¸i ®é cña chång Vò N­¬ng ®· nhµ. bày biÓu hiÖn nh­ thÕ nµo? - Cá nhân trình H: Qua ®ã thªm mét lÇn n÷a cho em thÊy bày vÎ ®Ñp t©m hån nµo cña Vò N­¬ng ®­îc ¸nh lªn? - Cá nhân trình H: Khi ®ã Tr­¬ng Sinh tiÕp tôc biÓu hiÖn bày th¸i ®é nh­ thÕ nµo? GV dÉn: §ã lµ lý do khiÕn Vò N­¬ng t¾m géi s¹ch sÏ ra dßng s«ng Hoµng Giang vµ th¶ m×nh xuèng ®ã . H: Theo em c¸i chÕt cña Vò N­¬ng cã ý - Cặp đôi trao đổi, - §é l­îng, thuû chung, ©n nghÜa nh­ thÕ nµo trong viÖc thÓ hiÖn néi đại diện trình bày nghÜa, thiÕt tha víi h¹nh phóc gia dung t¸c phÈm ? - HS khác nhận ®×nh GV b×nh: C¸i chÕt cña Vò N­¬ng lµ c¸i xét, bổ sung Bao dung vÞ tha, nÆng lßng víi chÕt ®iÓn h×nh cña nh÷ng ng­êi phô n÷ gia ®×nh ViÖt Nam thêi phong kiÕn. Hä bÞ x· héi phong kiÕn x« ®Èy vµo b­íc ®­êng cïng ®Ó råi ph¶i t×m ®Õn c¸i chÕt. ChÝnh v× vËy Vò N­¬ng chÕt lµ b¶n ¸n tè c¸o chÕ ®é x· héi phong kiÕn lóc ®­¬ng thêi. MÆt kh¸c c¸i chÕt cña Vò N­¬ng con thay cho tiÕng kªu cøu cña nh÷ng ng­êi phô n÷ ViÖt Nam trong x· héi x­a. 6
7. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan Hết tiêt 3 chuyển sang tiết 4 Ngày day: KTBC: C¸i chÕt cña Vò N­¬ng cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo trong viÖc thÓ hiÖn néi dung t¸c phÈm ? 3. Vò N­¬ng ®­¬c gi¶i oan GV: Yªu cÇu HS chó ý vµo phÇn truyÖn - Xo¸ bá chÕ ®é phong kiÕn cßn l¹i. - T«n träng quyÒn sèng vµ h¹nh H: Em h·y tãm t¾t l¹i ®o¹n truyÖn Vò - Cá nhân trình phóc cña ng­êi phô n÷ N­¬ng ®­îc gi¶ oan? bày H: C¸ch kÓ chuyÖn cña NguyÔn D÷ trong - Cá nhân trình ®o¹n chuyÖn nµy cã g× ®éc ®¸o? bày H: Theo em c¸ch kÓ chuyÖn nh­ thÕ cã - HS khác nhận t¸c dông nh­ thÕ nµo? xét, bổ sung H: Theo em trong nh÷ng chi tiÕt trªn chi - Cặp đôi trao đổi, tiÕt nµo lý thó vµ kú ¶o nhÊt? V× sao? đại diện trình bày H: Khi xuÊt hiÖn trªn bÕn Hoµng Giang - HS khác nhận Vò N­¬ng ®· nãi víi Tr­¬ng Sinh nh÷ng xét, bổ sung g×? Em h·y nhËp vai Vò N­¬ng thÓ hiÖn l¹i c©u nãi ®ã? H: Qua nh÷ng c©u nãi ®ã gióp em hiÓu - Cá nhân trình thªm ®­îc g× vÒ nh©n vËt Vò N­¬ng? bày H: Mét con ng­êi cã phÇm chÊt tèt ®Ñp, - HS khác nhận kh¸t khao h¹nh phuc gia ®×nh nh­ Vò xét, bổ sung - HiÖn thùc cuéc sèng ¸p bøc bÊt N­¬ng ®· tõ chèi cuéc sèng nh©n gian. c«ng. §iÒu ®ã nãi víi ta nh÷ng g× vÒ hiÖn thùc - trong cuéc sèng Êy con ng­êi cuéc sèng vµ h¹nh phóc cña ng­êi phô n÷ bÐ nhá, ®øc h¹nh kh«ng thÓ tù d­íi chÕ ®é phong kiÕn? b¶o vÖ h¹nh phóc xøng ®¸ng cña H: Sè phËn bÊt h¹nh cña Vò N­¬ng gióp - Cá nhân trình m×nh. em gîi nhí ®Õn nh©n vËt nµo trong vë bày chÌo cæ ViÖt Nam ? H: Theo em cã c¸ch nµo gi¶i tho¸t oan - Cá nhân trình tr¸i cho nh÷ng ng­êi nh­ ThÞ KÝnh, Vò bày - Phª ph¸n thãi ghen tu«ng mï N­¬ng mµ kh«ng cÇn ®Õn s­c m¹nh siªu - HS khác nhận qu¸ng, ngîi ca ng­êi phô n÷ ®øc nhiªn thÇn bÝ? VËy th¸i ®é cña t¸c gi¶ nh­ xét, bổ sung h¹nh. thÕ nµo? III. Hướng dẫn tổng kết III. Tổng kết III. Tæng kÕt *GV hướng dẫn HS sử dụng sơ đồ tư duy, 1. NghÖ thuËt tổng kết về nghệ thuật, nội dung của văn - C¸ch dÉn d¾t t×nh tiÕt c©u bản chuyÖn hÊp dÉn, sinh ®éng - KÕt hîp nh÷ng lêi ®èi tho¹i vµ - Khái quát những đặc sắc nghệ thuật, nội - Cặp đôi trao đổi, nh÷ng lêi tù b¹ch cña nh©n vËt. dung, ý nghĩa của bài thơ? đại diện trình bày - Sö dông yÕu tè t­ëng t­îng k× trên sơ đồ tư duy ¶o - HS khác nhận 2. Néi dung xét, bổ sung - Ca ngîi vÎ ®Ñp cña ng­êi phô 7
8. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan n÷ trong x· héi x­a. - ThÓ hiÖn niÒm th­¬ng c¶m ®èi víi sè phËn oan nghiÖt cña hä - Tè c¸o x· héi phong kiÕn. *Năng lực cần đạt - Năng lực tự chủ, hợp tác, giao tiếp, giải quyết vấn đề - Năng lực sử dụng ngôn ngữ HOẠT ĐỘNG 3: Luyện tập - Thời gian dự kiến: 7- 10 phút - Phương pháp: Vấn đáp, giải thích - Kĩ thuật: Động não, th¶o luËn nhãm bµn HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển IV. LuyÖn tËp IV. LuyÖn tËp IV. LuyÖn tËp H: ë v¨n b¶n nµy em thÝch nhÊt chi tiÕt - HS tù béc lé Bài tập: Chi tiết chiếc bóng truyÖn nµo? V× sao. trong văn bản GV ®Þnh h­íng: - H×nh ¶nh chiÕc bãng * Ph¸t triÓn n¨ng lùc - Vò N­¬ng chÕt - HS th¶o luËn - Năng lực gi¶i quyÕt vÊn ®Ò - Vò N­¬ng trë vÒ trªn bÕn Hoµng Giang theo nhãm bµn - Năng lực tư duy H. Nªu ý nghÜa cña chiÕc bãng? - §¹i diÖn tr×nh - Năng lực hîp t¸c bµy HOẠT ĐỘNG 4: Vận dụng - Thời gian dự kiến: 3 - 5 phút - Phương pháp: Vấn đáp, giải thích - Kĩ thuật: Động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển H. Vai trß cña ng­êi phô n÷ trong *GV hướng dẫn HS trả lời - Trình bày x· héi hiÖn nay? - HS khác nhận *Năng lực cần đạt xét, bổ sung - Năng lực tự chủ, hợp tác, giao tiếp, giải quyết vấn đề - Năng lực sử dụng ngôn ngữ B­íc 4: Giao bµi, h­íng dÉn häc bµi vµ chuÈn bÞ vÒ nhµ 3 phót 1. Giao bµi, h­íng dÉn häc bµi - Ph©n tÝch nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nh©n vËt Vò N­¬ng - Lµm bµi tËp ë phÇn "LuyÖn TËp" 2. ChuÈn bÞ bµi: So¹n bµi Các phương châm hội thoại Ngày soạn : Ngày 29/8/2021 Dạy Tiết Lớp 9A5 Tiết 5 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI 8
9. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức, kĩ năng Sau khi học xong bài, hs có: a. Kiến thức - Nắm được nội dung phương châm về lượng và phương châm về chất. - Biết vạn dụng những phương châm này trong giao tiếp. b. Kĩ năng: Rèn kĩ năng trong giao tiếp, nói đủ không thiếu, không thừa, nói những điều xác thực, không nói những gì mình không tin là đúng và không có bản chất xác thực. 2. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh a. Các phẩm chất: siêng năng, tự tin b. Các năng lực chung: Tự chủ tự học, hợp tác, giao tiếp, giải quyết vấn đề c. Các năng lực đặc thù: năng lực ngôn ngữ II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên - Máy tính, màn hình 2. Học sinh - Soạn bài theo hướng dẫn III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Bước 1:ổn định tổ chức lớp - Kiểm tra sĩ số - Ổn định trật tự Bước 2: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của HS Bước 3: Tổ chức dạy và học bài mới HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động - Thời gian dự kiến: 2’ - Phương pháp: Thuyết trình - Kĩ thuật: Động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển - Kể lại truyện cười Con rắn - Kể lại truyện, - Tình huống có vấn đề vuông? Vì sao em cười? giải thích - Đúng mạch kiến thức - Ghi tên bài học - Ghi tên bài - Kĩ năng nghe, chú ý, phân tích tình huống HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức - Thời gian: 15 - 20’ - Phương pháp: nêu và giải quyết vấn đề, thuyết trình, vấn đáp - Kĩ thuật: động não, hoạt động nhóm HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt, năng lực cần phát triển I. HD HS tìm hiểu phương châm I. Phương châm về lượng về lượng 1. Ví dụ * GV sử dụng phương pháp thuyết a. Ví dụ 1/SGK trình, vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề; kĩ thuật cặp đôi hướng dẫn HS thực hiện các yêu cầu sau: GV chiếu VD 9
10. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan H. Đọc VD? - Cá nhân đọc H. An muốn biết điều gì? H. Câu trả lời của Ba có đáp ứng - Cặp đôi trao được nội dung mà An muốn biết đổi, đại diện không? Vì sao? trình bày H. Nói mà không đáp ứng được - HS khác nhận điều mà người nghe muốn biết như xét, bổ sung cách nói của Ba, kết quả thế nào? H. Nếu là người được tham gia hội thoại, em sẽ trả lời như thế nào để đáp ứng yêu cầu của An? - Từ đó em rút ra bài học gì trong - Cá nhân trình b. Ví dụ 2: Lợn cưới, áo mới giao tiếp? bày - HS đọc hoặc kể lại truyện cười - Cá nhân đọc Lợn cưới áo mới và trả lời các câu hỏi sau: - Cá nhân trình - Truyện gây cười? Vì sao? bày ->Truyện gây cười vì các nhânvật 2. Kết luận nói nhiều hơn những gì cần nói - Khi nói câu nói phải có nội dung đúng - Cá nhân trình H. Hãy chỉ ra chỗ mà các nhân vật với yêu cầu của giao tiếp, không nên nói bày nói nhiều hơn những gì cần nói? ít hơn những gì mà giao tiếp đòi hỏi -> Từ “cưới” trong câu hỏi và “Từ - Trong giao tiếp không nên nói nhiều lúc tôi mặc cái áo mới này” trong hơn những gì cần nói câu trả lời - Cá nhân trình H. Kết quả của việc nói nhiều hơn bày những gì cần nói? - HS khác nhận - Qua truyện , cần tuân thủ điều gì xét trong giao tiếp? H. Từ việc phân tích các ví dụ, em - Cá nhân trình có thể KL như thế nào khi giao bày tiếp? -> Khi giao tiếp cần nói cho có nội * Ghi nhớ/ sgk – T9 dung, nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc thoại, không thiếu không thừa -> Phương châm về lượng *Yêu cầu HS đọc ghi nhớ/sgk - Cá nhân đọc II. HD HS tìm hiểu phương châm II. Phương II. Phương châm về chất về chất châm về chất *GV sử dụng phương pháp vấn 1. Ví dụ đáp, thuyết trình, giải quyết vấn a. Ví dụ 1: Quả bí khổng lồ đề; kĩ thuật cặp đôi ; hướng dẫn HS tìm hiểu phương châm về chất b. Ví dụ 2 H. Truyện cười phê phán điều gì? - Cá nhân trả - Trong giao tiếp cần tránh điều gì? lời 10
11. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan -> Trong giao tiếp không nên nói những điều mà mình tin là không đúng sự thật *Đưa tình huống: Nếu không biết - Cặp đôi trao chắc vì sao bạn nghỉ học thì em có đổi, trình bày trả lời với thầy cô là bạn ấy nghỉ học - HS khác nhận 2. Kết luận vì ốm không? Vì sao? xét, bổ sung - Trong giao tiếp H. Qua phân tích ví dụ, em có thể rút + Không nên nói những điều mà mình ra KL gì nữa khi giao tiếp? - Cá nhân trả tin là không đúng sự thật lời => Trong giao tiếp, không nên nói + Không nói những điều mà mình những gì trái với điều ta nghĩ không có bằng chứng xác thực (không nói những điều mà mình không tin là đúng sự thật) - Đừng nói những gì mà mình chưa có cơ sở để xác định là đúng (không nói những điều mà mình không có bằng chứng xác thực). Nếu cần phải nói điều đó thì phải * Ghi nhớ/sgk – T10 báo cho người nghe biết rằng tính xác thực của điều đó chưa được *Năng lực cần đạt kiểm chứng - Năng lực tư duy - Cá nhân đọc * Yêu cầu HS đọc ghi nhớ - Năng lực giải quyết vấn đề - Năng lực hợp tác - Năng lực giao tiếp - Năng lực ngôn ngữ HOẠT ĐỘNG 3: Luyện tập - Thời gian dự kiến: 10 - 12’ - Phương pháp: vấn đáp, giải thích, so sánh, đối chiếu, khái quát hoá - Kĩ thuật: hoạt động nhóm HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn KT - KN cần đạt, năng lực cần phát triển III. HD HS luyện tập III. Luyện tập III. Luyện tập *GV sử dụng phương pháp Bài 1: Vận dụng phương châm về lượng để vấn đáp, thuyết trình ; Kĩ thuật: phân tích lỗi trong các câu sau: cặp đôi - Trao đổi nhóm * Mắc lỗi: Từ ngữ trùng lặp, thêm từ ngữ mà bàn,đại diện không thêm một phần nội dung nào Bài 1: nhóm trình bày a. Trâu là một loài gia súc nuôi ở nhà. - Sử dụng kĩ thuật hoạt động - HS khác nhận -> Thừa “nuôi ở nhà”, vì gia súc đã hàm nhóm, HD HS làm bài tập xét, bổ sung chứa “thú nuôi trong nhà” - GV theo dõi, chữa bài tập b. én là một loài chim có hai cánh. -> Thừa “có hai cánh” Bài 2: Chọn từ ngữ thích hợp để điền vào Bài 2 - Cá nhân làm chỗ trống: - GV theo dõi, chữa bài tập BT a. Nói có căn cứ chắc chắn là nói có sách, mách có chứng. 11
12. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan b. Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che dấu điều gì đó là nói dối. c. Nói một cách hú hoạ, không có căn cứ là nói mò. d. Nói nhảm nhí, vu vơ là nói nhăng nói cuội. e. Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là nói trạng Bài 3: Với câu hỏi “Rồi có nuôi được không?” người nói đã không tuân thủ Bài 3 - Cá nhân làm phương châm về lượng (hỏi một điều rất - GV theo dõi, chữa bài tập BT thừa) Bài 4 Bài 4: Giải thích cách diễn đạt: - Trao đổi nhóm a. như tôi được biết, tôi tin rằng, tôi nghe nói - Sử dụng kĩ thuật hoạt động bàn, đại diện -> Căn cứ vào phương châm về chất khi giao nhóm, HD HS làm bài tập nhóm trình bày tiếp ., trong khi giao tiếp người nói chưa có - GV theo dõi, chữa bài tập - HS khác nhận bằng chứng xác thực, người nói phải dùng xét, bổ sung những cách nói trên nhằm báo cho người nghe biết là tính xác thực của thông tin mà mình đưa ra chưa được kiểm chứng b. như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết -> Căn cứ vào phương châm về lượng ., để đảm bảo phương châm về lượng, người nói phải dùng những cách nói trên để báo cho Bài 5 - Cá nhân làm người nghe biết là việc nhắc lại nội dung đã - GV theo dõi, chữa bài tập bài tập cũ là do chủ ý của người nói (nhấn mạnh, - HS khác nhận chuyển ý) xét, bổ sung Bài 5: Giải thích nghĩa của các thành ngữ: - Ăn đơm nói đặt: Vu khống, đặt điều, bịa chuyện cho người khác - Ăn ốc nói mò: Nói không có căn cứ - Ăn không nói có: Vu khống, bịa đặt - Cãi chày cãi cối: Cố tranh cãi nhưng không có lí lẽ gì cả - Khua môi múa mép: Nói năng ba hoa, khoác lác, phô trương - Nói dơi nói chuột: Nói lăng nhăng, linh tinh, không xác thực - Hứa hươu hứa vượn: Hứa để được lòng rồi không thực hiện lời hứa -> Cách nói, nội dung nói không tuân thủ phương châm về chất *Năng lực cần đạt 12
13. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan - Năng lực tư duy - Năng lực hợp tác - Năng lực giao tiếp - Năng lực giải quyết vấn đề - Năng lực ngôn ngữ HOẠT ĐỘNG 4: Vận dụng - Thời gian dự kiến: 2-3’ - Phương pháp: vấn đáp, thuyết trình - Kĩ thuật: động não HĐ của Thầy HĐ của Trò Chuẩn KT - KN cần đạt, năng lực cần phát triển - HD HS lựa chọn nội - Cặp đôi trao đổi, lựa *Viết một đoạn hội thoại nội dung tự chọn dung, đề xuất tình chọn nội dung, đề xuất có sử dụng phương châm về lượng hoặc huống tình huống phương châm về chất - Giải quyết tình huống *Năng lực cần đạt - Năng lực tự chủ, tự học - Năng lực hợp tác - Năng lực giao tiếp - Năng lực ngôn ngữ Bước 4: Giao bài, HD học bài, chuẩn bị bài ở nhà 1. Giao bài, hướng dẫn học bài - Học thuộc lòng phần lí thuyết - Hoàn chỉnh các bài tập 2. Chuẩn bị bài sau: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh - Đọc kĩ yêu cầu, trả lời các câu hỏi/sgk Ngày 01 tháng 9 năm 2021 Xác nhận của nhóm chuyên môn Xác nhận của BGH Nguyễn Thị Thùy Cao Thị Hằng Ngày / /2021 Ngày soạn Dạy Tiết 10/9/2021 Lớp 9ª5 CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP KIỂU BÀI VĂN NGHỊ LUẬN XÃ HỘI 13
14. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan Nội dung kiến thức: Gồm 5 bài học trong SGK Ngữ văn 9, Tập hai - Bàn về đọc sách (trích) của Chu Quang Tiềm - Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống - Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống - Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí - Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí Thời gian thực hiện: 6 tiết (từ tiết 6 đến tiết 11) I. Mục tiêu 1. Năng lực a) Đọc hiểu văn bản: Học sinh đọc hiểu được văn bản Bàn về đọc sách (trích) của Chu Quang Tiềm: - Biết tư liệu về tác giả Chu Quang Tiềm và tác phẩm Bàn về đọc sách - Hiểu, cảm nhận được nghệ thuật lập luận, giá trị nội dung và ý nghĩa thực tiễn của văn bản. - Vận dụng để viết một đoạn văn nghị luận về vấn đề văn hóa đọc sách của giới trẻ hiện nay - Đọc được các văn bản nghị luận khác có cùng đề tài/chủ đề. b) Tập làm văn: Học sinh nói và viết được một bài văn nghị luận về về một sự việc, hiện tượng đời sống và một vấn đề tư tưởng, đạo lí: - Nhận biết được yêu cầu của đề bài. - Lập được dàn ý cho bài văn. - Viết được bài văn theo dàn ý đã lập được. - Rà soát, chỉnh sửa để hoàn thiện bài văn. 2. Phẩm chất - Yêu sách và chăm chỉ đọc sách, có phương pháp đọc sách có hiệu quả. - Có thái độ đúng mực khi trao đổi, thảo luận về các tư tưởng, đạo lí hay các hiện tượng đời sống; chịu trách nhiệm về những phát ngôn của bản thân. II. Thiết bị dạy học và học liệu 1. Sách giáo khoa, sách giáo viên 2. Giáo án, phiếu bài tập 3. Máy tính, máy chiếu III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động 1: Khởi động a) Mục tiêu: Giúp HS - Liên hệ, kết nối những hiểu biết của bản thân với chủ đề của bài học. - Nêu và bảo vệ được quan điểm của bản thân bằng ngôn ngữ nói về một vấn đề xã hội liên quan đến nội dung của bài học. b) Nội dung hoạt động: GV gợi ý cho HS chia sẻ về 2 nội dung sau: - Em có thích đọc sách hay không? Vì sao có hoặc không? 14
15. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan - Em thường đọc sách theo phương pháp nào? Cách đó có hiệu quả không? Vì sao? c) Sản phẩm học tập: Câu trả lời/chia sẻ của HS bằng ngôn ngữ nói theo phương thức nghị luận. d) Tổ chức hoạt động: GV phát vấn (sử dụng các câu hỏi đã nêu ở trên). Sau khi HS chia sẻ quan điểm của cá nhân, GV nhận xét và dẫn dắt vào bài học. 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức 2.1. Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản “Bàn về đọc sách” (Chu Quang Tiềm) a) Mục tiêu: Giúp HS - Nhận biết và phân tích được luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu trong văn bản. Phân tích được mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng; vai trò của luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong việc thể hiện luậnđề. Nhận xét, đánh giá được tính chất đúng và sai của vấn đề đặt ra trong vănbản. - Liên hệ được ý tưởng, thông điệp trong văn bản với bối cảnh lịchsử, văn hoá, xã hội. b) Nội dung hoạt động: - Tìm hiểu chung về tác giả và văn bản - Đọc và tìm hiểu khái quát về văn bản - Đọc và phân tích văn bản - Tổng kết về văn bản c) Sản phẩm học tập: - Những nét khái quát về tác giả và văn bản. - Luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu trong văn bản; mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng; vai trò của luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong việc thể hiện luận đề; tính chất đúng và sai của vấn đề đặt ra trong văn bản. - Mối quan hệ giữa ý tưởng, thông điệp trong văn bản với bối cảnh lịch sử, văn hoá, xã hội. d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động Cách thức tổ chức Tìm hiểu chung về tác giả và văn * GV yêu cầu HS đọc thông tin về tác giả ở bản phần Chú thích trong SGK, thông tin về văn Kết quả dự kiến bản ở phần dẫn nguồn văn bản (SGK Tr.6). - Tác giả: thông tin ở phần Chú thích * GV đặt câu hỏi, yêu cầu HS làm việc cá nhân trong SGK. để trả lời. - Văn bản: là đoạn trích từ cuốn - Tác giả của văn bản là ai? Em biết gì về tác giả? “Danh nhân Trung Quốc bàn về - Em hiểu “nhà mĩ học và lí luận văn học” là gì? niềm vui và nỗi buồn của việc đọc - Văn bản được trích từ cuốn sách nào? Hãy nêu sách”. những hiểu biết của em về cuốn sách đó. - Tên cuốn sách “Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui và nỗi buồn của việc đọc sách” cho em 15
16. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan biết điều gì về nội dung của cuốn sách? Theo em, những ý kiến của danh nhân bàn về đọc sách có đáng tin cậy không? Vì sao? - Những thông tin về tác giả và văn bản giúp gì/định hướng cho em như thế nào về việc đọc văn bản? Sau khi HS thực hiện xong từng nhiệm vụ, GV nhận xét và chốt lại. Đọc và tìm hiểu khái quát về văn * Trước khi đọc văn bản: GV cho HS làm bản việc cá nhân, thực hiện Phiếu học tập số 1 bằng Kết quả dự kiến chiến thuật dự đoán: - Văn bản nói về sự cần thiết của Phiếu học tập số 1 việc đọc sách và phương pháp đọc Từ nhan đề “Bàn về đọc sách”, em hãy dự sách đúng đắn. đoán nội dung về nội dung và hình thức - Phương thức biểu đạt chính: nghị của văn bản; sau đó ghi thông tin vào cột luận. bên trái trong bảng sau. Thông tin ở cột - Tác giả ca ngợi vai trò của sách và bên phải sẽ được điền sau khi đọc hiểu việc đọc sách; phê phán những cách xong văn bản. đọc sách không đúng; khẳng định Dự đoán về nội Nội dung và hình cần phải biết chọn sách và có dung và hình thức thức của văn bản phương pháp đọc sách có hiệu quả của văn bản (sau khi đọc) mới phát huy được tầm quan trọng 1. Văn bản nói Văn bản này khác của sách. về ... so với - Tác giả kết hợp phương thức nghị 2. Phương thức biểu dự đoán ban đầu của luận với biểu cảm (qua những ví đạt chính của văn tôi. Bây giờ tôi hiểu von), thuyết minh (ở luận điểm 2) để bản là làm tăng sức thuyết phục cho bài là viết. 3. Tác giả thể hiện . - Luận đề nằm ở tên văn bản. Có 3 thái độ . đối luận điểm: với vấn đề đặt ra + Tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết trong văn bản. của việc đọc sách (Từ đầu đến “thế * GV cho HS đọc toàn bộ văn bản. giới mới”), chủ yếu sử dụng thao tác * GV yêu cầu HS nêu ấn tượng nổi bật về văn giải thích. bản: Cảm xúc, suy nghĩ của em sau khi đọc văn + Các khó khăn và thiên hướng sai bản là gì? lạc dễ mắc phải của việc đọc sách * GV hướng dẫn HS tìm hiểu từ ngữ được chú trong thời đại hiện nay (Tiếp theo thích trong SGK. đến “tiêu hao lực lượng”), chủ yếu * GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, lần lượt thực sử dụng thao tác chứng minh và bình hiện 2 yêu cầu sau: luận. (1) - “Bàn về đọc sách” của Chu Quang Tiềm 16
17. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan + Phương pháp đọc sách có hiệu quả được viết theo phương thức biểu đạt chính nào? (còn lại), chủ yếu sử dụng thao tác Có những phương thức biểu đạt nào được kết hợp chứng minh, phân tích. trong văn bản? Em hãy chỉ ra dấu hiệu của các - Cách lập luận: tổng – phân – hợp - phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn > chặt chẽ, hợp lí, bản. - Vì sao tác giả lại sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt ấy trong văn bản? - Câu hỏi nâng cao: Nếu bàn về vấn đề tương tự, em có sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt như tác giả không ? Vì sao ? (2) - Luận đề của văn bản là gì? Luận đề đó nằm ở đâu? - Để triển khai luận đề đó, tác giả đưa ra những luận điểm nào? Hãy chỉ ra vị trí của mỗi luận điểm. - Tác giả đã lập luận theo cách nào? Em thấy cách lập luận đó có hợp lí không? Vì sao? - Câu hỏi nâng cao: Em thấy cách lập luận của tác giả hay hoặc sáng tạo ở chỗ nào? Em có muốn làm theo cách lập luận của tác giả trong làm văn nghị luận không? Nếu có thì vận dụng vào trường hợp nào? * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, tóm tắt lại văn bản. Sau khi HS thực hiện xong từng nhiệm vụ, GV nhận xét và chốt lại. Đọc và phân tích văn bản * GV yêu cầu HS làm việc nhóm, lần lượt thực Kết quả dự kiến hiện các yêu cầu sau: - Luận điểm 1: tác giả chủ yếu sử - Ở luận điểm 1, tác giả sử dụng thao tác lập luận dụng thao tác giải thích để khẳng nào? Chỉ ra biểu hiện của thao tác đó. định tầm quan trọng, ý nghĩa của - Ở luận điểm 2, những lí lẽ và dẫn chứng nào việc đọc sách. Lí lẽ tác giả đưa ra là: được tác giả sử dụng? Tác giả sử dụng các thao Sách đã ghi chép, cô đúc, lưu truyền tác lập luận nào để trình bày những lí lẽ và dẫn mọi tri thức, mọi thành tựu mà con chứng ấy? Lí lẽ và dẫn chứng có phù hợp với người tìm tòi, tích lũy qua từng thời nhau không? Vì sao? đại. Những cuốn sách có giá trị có - Ở luận điểm 3, hãy chỉ ra lí lẽ và dẫn chứng thể xem là những cột mốc trên con cũng như thao tác được tác giả sử dụng. Tác giả đường phát triển học thuật của nhân sử dụng các thao tác lập luận nào để trình bày loại. Sách trở thành kho tàng quý những lí lẽ và dẫn chứng ấy? Lí lẽ và dẫn chứng báu của di sản tinh thần mà loài có phù hợp với nhau không? Vì sao? 17
18. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan người thu lượm, suy ngẫm suốt mấy * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời các ngàn năm nay. Do đó, với mỗi câu hỏi nâng cao sau: người, đọc sách là sự chuẩn bị để có - Em thấy việc sắp xếp thứ tự các luận điểm trong thể làm cuôc trường chinh vạn dặm văn bản có hợp lí, chặt chẽ không? Có thể thay trên con đường học vấn, phát hiện đổi thứ tự các luận điểm đó không? Vì sao? thế giới mới. - Em rút ra được bài học gì về cách nêu lí lẽ, dẫn - Luận điểm 2: tác giả chủ yếu sử chứng, sử dụng thao tác lập luận khi triển khai dụng thao tác chứng minh và bình luận điểm trong làm văn nghị luận? luận để chỉ ra hai thiên hướng sai lạc Ở mỗi luận điểm, hãy cho biết giọng điệu của tác thường gặp trong việc đọc sách: Một giả. Chỉ ra các từ ngữ/câu văn thể hiện trực tiếp là, sách nhiều khiến người ta không hoặc gián tiếp quan điểm, tư tưởng của tác giả chuyên sâu, dễ sa vào lối “ăn tươi khi nêu luận điểm ấy. nuốt sống” chứ không kịp tiêu hóa, * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời các không biết nghiền ngẫm; Hai là, sách câu hỏi sau: nhiều khiến người đọc khó lựa chọn, - Ở mỗi luận điểm, hãy cho biết giọng điệu của lãng phí thời gian và sức lực với tác giả. Chỉ ra các từ ngữ/câu văn thể hiện trực những cuốn sách không thật có ích. tiếp hoặc gián tiếp quan điểm, tư tưởng của tác - Luận điểm 3: chủ yếu sử dụng thao giả khi nêu luận điểm ấy. Từ đó, hãy cho biết qua tác chứng minh, phân tích để đưa ra văn bản, tác giả thể hiện quan điểm, tư tưởng gì cách lựa chọn sách khi đọc và về việc đọc sách? phương pháp đọc sách có hiệu quả. - Em thấy quan điểm, tư tưởng đó của tác giả đối Các thao tác lập luận, lí lẽ và dẫn với việc đọc sách là đúng hay sai? Vì sao? chứng được tác giả sử dụng hợp lí, - Quan điểm của em về vấn đề đọc sách là gì? Có chặt chẽ. điều gì giống và khác với quan điểm của tác giả? - Tác giả ca ngợi vai trò của sách và Việc bàn về đọc sách cũng như chỉ ra những cách việc đọc sách; phê phán những cách đọc sách của tác giả có tác dụng gì trong đời sống đọc sách không đúng; khẳng định hiện nay? Vì sao? Theo em, để thể hiện rõ quan cần phải biết chọn sách và có điểm, tưởng của bản thân về vấn đề cần nghị luận phương pháp đọc sách có hiệu quả khi làm bài văn nghị luận, cần sử dụng từ ngữ và mới phát huy được tầm quan trọng viết câu như thế nào? Vì sao lại phải làm như của sách. vậy? Sau khi HS thực hiện xong từng nhiệm vụ, GV nhận xét và chốt lại. Tổng kết về văn bản * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân thực hiện Kết quả dự kiến yêu cầu sau: Em hãy khái quát đặc điểm chính - Hình thức: Bố cục chặt chẽ, hợp lí. về hình thức và nội dung của văn bản. - Nội dung: các lời bàn của tác giả * GV yêu cầu HS hoàn thành cột bên phải về đọc sách vừa đạt lí vừa thấu tình; trong Phiếu học tập số 1. lí lẽ và dẫn chứng xác đáng, có sức Sau khi HS thực hiện xong nhiệm vụ, GV nhận thuyết phục cao. xét và chốt lại. 18
19. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan 2.2. Hướng dẫn học sinh tập làm văn nghị luận xã hội a) Mục tiêu: Giúp HS - Nhận biết được một bài văn nghị luận về về một sự việc, hiện tượng đời sống và một vấn đề tư tưởng, đạo lí. - Nói và viết được hai kiểu bài văn nghị luận xã hội nêu trên theo quy trình sau: + Nhận biết được yêu cầu của đề bài. + Lập được dàn ý cho bài văn. + Nói/Viết được bài văn theo dàn ý đã lập được. + Rà soát, chỉnh sửa để hoàn thiện bài văn. b) Nội dung hoạt động: - Tìm hiểu bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống; Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống. - Tìm hiểu bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí; Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. c) Sản phẩm học tập: - Yêu cầu về nội dung và hình thức của bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống và bài văn nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí. - Quy trình và cách làm hai dạng bài văn trên. d) Tổ chức thực hiện: Hoạt động Cách thức tổ chức Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống Tìm hiểu bài nghị luận về một sự * GV yêu cầu HS đọc lướt lại văn bản “Bàn về đọc việc, hiện tượng đời sống sách” (Chu Quang Tiềm), làm việc cá nhân và thực Kết quả dự kiến hiện các yêu cầu sau: Phần Ghi nhớ trong SGK trang 21 - Bài văn bàn về sự việc hay hiện tượng nào của đời (ý 1) sống? - Nhắc lại luận đề, hệ thống luận điểm, cách lập luận và quan điểm/tư tưởng của tác giả thể hiện qua văn bản. * GV yêu cầu HS đọc văn bản “Bệnh lề mề” (Phương Thảo) trong SGK, làm việc theo cặp để trả lời các câu hỏi trong SGK hoặc các câu hỏi dưới đây: - Bài viết bàn/viết về vấn đề gì? Vấn đề đó được nêu ở vị trí nào trong bài văn? Tác giả sử dụng kết hợp những phương thức biểu đạt nào và các thao tác lập luận nào để bàn luận? - Luận đề của bài viết được triển khai thành những luận điểm nào? Các luận điểm đó được sắp xếp như vậy có hợp lí không? Có thể thay đổi vị trí của các 19
20. Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 9 (2021 – 2022) Trường THCS Quán Toan luận điểm đó không? - Mỗi luận điểm được tác giả lập luận như thế nào? Tác giả trình bày lí lẽ và dẫn chứng ra sao? Các lí lẽ và dẫn chứng đó có phù hợp không? - Qua văn bản, tác giả muốn thể hiện quan điểm gì? Em nhận xét như thế nào về quan điểm đó? * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi sau: Qua việc đọc hai văn bản nói trên, em hãy cho biết: Thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? Sau khi HS thực hiện xong từng nhiệm vụ, GV nhận xét và chốt lại. Cách làm bài nghị luận về một * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi sự việc, hiện tượng đời sống sau: Qua việc đọc hai văn bản “Bàn về đọc sách”, Kết quả dự kiến “Bệnh lề mề”, em hãy cho biết bài văn nghị luận về - Phần Ghi nhớ trong SGK trang một sự việc, hiện tượng đời sống cần đáp ứng những 21 yêu cầu gì về nội dung và hình thức? - Phần Ghi nhớ trong SGK trang * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc nội dung “Đề 24 bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống” trong SGK để nhận diện các dấu hiệu cơ bản của dạng đề. * GV yêu cầu HS làm việc cặp đôi, đọc nội dung “Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống” và trong SGK để nắm được quy trình và kĩ năng làm bài. Sau khi HS thực hiện xong từng nhiệm vụ, GV nhận xét và chốt lại. Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí Tìm hiểu bài nghị luận về một * GV yêu cầu HS đọc văn bản “Tri thức là sức mạnh” vấn đề tư tưởng, đạo lí (Hương Tâm), làm việc cá nhân và thực hiện các yêu Kết quả dự kiến cầu trong SGK. Phần Ghi nhớ trong SGK trang * GV yêu cầu HS đọc văn bản “Thời gian là vàng” 36. (Phương Liên) trong SGK, làm việc theo cặp để thực hiện các yêu cầu trong SGK. Sau khi HS thực hiện xong từng nhiệm vụ, GV nhận xét và chốt lại. Cách làm bài nghị luận về một * GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc nội dung “Đề vấn đề tư tưởng, đạo lí bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí” trong Kết quả dự kiến SGK để nhận diện các dấu hiệu cơ bản của dạng đề. 20