Giáo án Toán 9 - Chủ đề: Đèn lồng hình cầu - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

Nội dung tài liệu: Giáo án Toán 9 - Chủ đề: Đèn lồng hình cầu - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

1. CHỦ ĐỀ: ĐÈN LỒNG HÌNH CẦU 1. Tên chủ đề: ĐÈN LỒNG HÌNH CẦU (Số tiết: 03 – Lớp 9) 2. Mô tả chủ đề: Đèn lồng giấy hay lồng đèn giấy là một loại đèn quen thuộc đối với nền văn hóa Á Đông. Chúng có nhiều hình dạng và kích thước khác nhau, cũng như những cách thức chế tạo khác nhau. Đèn lồng loại đơn giản nhất là được làm bằng giấy và gắn cây nến bên trong, còn phức tạp hơn thì có khung tre xếp hoặc khung kim loại, có giấy dán căng bao phía ngoài Theo thời gian, một số loại đèn lồng giấy truyền thống có xu hướng được thay bằng nhiều loại chất liệu vải khác nhau. Thường gắn liền với các lễ hội, đèn lồng giấy được treo bên ngoài các công ty, cửa hàng để thu hút khách, hoặc được treo ở trước cửa của mỗi gia đình đón mừng năm mới hay để trang trí trong các phòng. Mục đích của chủ đề “Đèn lồng hình cầu” chính là để tạo cơ hội cho học sinh lớp 9 sử dụng kiến thức khi học bài “Hình Cầu. Diện tích mặt cầu và thể tích hình cầu” để thiết kế được đèn lồng bằng những vật liệu đơn giản, gần gũi trong đời sống hàng ngày. Sau khi hoàn thành, học sinh có thể trang trí cho ngôi nhà mình thêm rực rỡ trong những ngày lễ hội 3. Mục tiêu: Sau khi hoàn thành chủ đề này, học sinh có khả năng: a. Kiến thức, kỹ năng: - Biết công thức tính diện tích mặt cầu, thể tích hình cầu. - Giải thích được cách hình thành công thức tính diện tích mặt cầu và thể tích hình cầu.
2. - Vận dụng được kiến thức về hình học phẳng (cách tính diện tích hình tròn), diện tích mặt cầu để tạo ra chiếc đèn lồng. - Thiết kế và thử nghiệm hoạt động của đèn lồng hình cầu ở gia đình học sinh. - Vận dụng được các công thức tính diện tích và thể tích để tính toán. b. Thái độ: - Có thái độ tích cực, hợp tác trong làm việc nhóm - Nhận thấy sự vận dụng của kiến thức môn học để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn. - Yêu thích, say mê nghiên cứu khoa học . - Phát triển năng lực: + Năng lực khoa học tự nhiên: • Hoạt động thí nghiệm để tìm ra được công thức tính thể tích hình cầu. • Vận dụng được công thức diện tích mặt cầu để tính được diện tích giấy cần sử dụng để làm nên đèn lồng. • Vận dụng các kiến thức trong chủ đề và kiến thức đã biết, kết hợp với kiến thức liên môn để làm lồng đèn được thắp sáng bởi nguồn điện. • Sơ đồ hóa quy trình làm đèn lồng. • Trình bày, bảo vệ được ý kiến của mình và phản biện ý kiến của người khác. + Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Mỗi nhóm học sinh có thể làm mô hình đèn lồng với các màu sắc và hình ảnh khác nhau, thông qua đó có mỗi thông điệp khác nhau, chẳng hạn đèn lồng mang với hình ảnh mang ý nghĩa bảo vệ môi trường, hoặc bản đồ thế giới hoặc những hoạt động vui tươi của ngày tết trên của mỗi vùng miền quốc gia + Định hướng phát triển năng lực:
3. • Năng lực tự chủ và tự học: HS chủ động tìm tòi kiến thức liên quan về mặt cầu, cách tính diện tích, thể tích hình cầu. • Năng lực giao tiếp và hợp tác nhóm: Thống nhất bản thiết kế và phân công thực hiện từng nhiệm vụ cụ thể. 4. Thiết bị: - Chuẩn bị dụng cụ và vật liệu: * Vật liệu: + Các đoạn kẽm: 50cm (4 đoạn), 25cm (2 đoạn), 16cm (2 đoạn) + Giấy dán: 850cm2 + Kẽm dẻo * Vật liệu: + Kềm + Kéo cắt + Hồ dán - Thiết bị dạy học: Máy tính, máy chiếu, sản phẩm mẫu. 5. Tiến trình dạy học: Hoạt động 1+2: Giao nhiệm vụ, nghiên cứu kiến thức nền và xây dựng quy trình làm đèn lồng hình cầu. (Tiết 1 – 45 phút) - Xác định yêu cầu thiết kế đèn lồng hình cầu. - Công bố tiêu chí cho sản phẩm học tập trong chủ đề STEM này. - Xác định các kiến thức nền cần thiết để thiết kế và hoàn thành đèn lồng hình cầu gồm các phân môn: Hình học 9: * Bài 10. Diện tích hình tròn, hình quạt tròn (SGK Toán 9 tập 2 trang 97)
4. * Bài 1. Hình trụ. Diện tích xung quanh và thể tích hình trụ ((SGK Toán 9 tập 2 trang 107) * Bài 3. Hình cầu. Diện tích mặt cầu và thể tích hình cầu ((SGK Toán 9 tập 2 trang 121) Công nghệ 8: * Bài 6. Bản vẽ các khối tròn xoay (SGK Công nghệ 8 trang 25) Vật lý 9: * Bài 4. Đoạn mạch nối tiếp (SGK Vật lý 9 trang 10) A. Mục đích: Xác định nhiệm vụ làm đèn lồng hình cầu theo các tiêu chí: Đèn lồng hình cầu phải đảm bảo được hình dạng là hình cầu, có bán kính theo từng nhóm thảo luận. Phần khung của đèn lồng hình cầu bao gồm nhiều hình tròn với các bán kính khác nhau. Học sinh phải tính được diện tích xung quanh phần giấy bìa dán bên ngoài đèn lồng hình cầu. Thiết kế được đèn chiếu sáng bên trong. Học sinh hình thành kiến thức mới về hình cầu: Tâm, bán kính, đường kính, đường tròn lớn, mặt cầu. Nhận biết được mặt cắt của hình cầu khi cắt bởi mặt phẳng luôn là hình tròn. Biết tính diện xung quang của hình cầu và thể tích của hình cầu. Liệt kê được các tiêu chí đánh giá sản phẩm, từ đó định hướng thiết kế sản phẩm
5. B. Nội dung cơ bản: TG HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HS 1 phút Ổn định lớp, kiểm diện học sinh Lớp trưởng và nhóm trưởng báo cáo 5 phút Công việc chuẩn bị sẵn: HS lắng nghe, có thể phát Tự làm sẵn một đèn lồng hình cầu, cho học biểu thêm những hiểu sinh quan sát và gọi tên sản phẩm. Dẫn dắt biết về đèn lồng hình cầu vấn đề như phần mô tả chủ đề. 7 phút Trình chiếu cách tạo nên hình cầu, mặt cắt của hình cầu + Khi quay nửa đường tròn tâm O bán kính R một vòng quanh đường kính AB ta được một hình cầu) + Xác định được tâm và bán kính của mặt cầu (Nửa đường tròn tạo nên mặt cầu. HS xác định tâm và bán Điểm O được gọi là tâm, R là bán kính của kính của mặt cầu. hình cầu, mặt cầu đó) Biết được mặt cắt của + Khi cắt hình cầu bởi một mặt phẳng thì hình cầu là hình tròn mặt cắt là hình tròn.
6. 15 phút -Thông báo nhiệm vụ cho HS: Để tạo nên Ghi nhận nhiệm vụ được một chiếc đèn lồng hình cầu để trang trí giao. Xác định các tiêu vào mỗi dịp lễ tết cho gia đình hay trong chí của sản phẩm. Bước phòng, mỗi nhóm hãy thảo luận để tìm đầu suy nghĩ về giải cách tạo mô hình khung hình cầu bằng kẽm pháp. hay tre, mặt xung quanh được dán bởi Vận dụng kiến thức đã những giấy bìa mỏng được trang trí theo học ở lớp dưới về công sáng kiến của từng nhóm để từ đó cũng thức tính diện tích mặt tính được diện tích mặt cầu và thể tích của cầu. hình cầu HS thực hành thí nghiệm - Chuẩn bị sẵn cho HS mô hình thí nghiệm để rút ra được công thức để xây dựng công thức thể tích hình cầu tính thể tích hình cầu -Cho học sinh phân nhóm, bầu nhóm thông qua thể tích hình trưởng và thư ký nhóm trụ 7 phút GV đưa ra bảng tiêu chí đánh giá sản phẩm HS thống nhất tiêu chí và cùng HS thống nhất đánh giá sản phẩm theo chủ đề (Phiếu 8 phần phụ lục) C. Quy trình làm đèn lồng hình cầu: (10 phút) Học sinh thảo luận về quy trình làm đèn lồng hình cầu. Nguyên vật liệu Kích thước Các bước tiến hành làm khung đèn lồng hình cầu
7. Tính diện tích xung quanh của đèn lồng hình cầu để cắt phần giấy bìa cho đúng. Thiết kế đèn chiếu sáng. Dán giấy và hoàn thiện đèn lồng hình cầu. Lựa chọn hình thức và chuẩn bị nội dung báo cáo. Lập bảng kế hoạch cụ thể để thực hiện quy trình làm đèn lồng (phiếu 5), trong đó nêu rõ:  Hình dạng của đèn lồng (phác thảo bằng hình vẽ, có chú thích và ghi rõ kích thước).  Quy trình làm đèn lồng gồm những bước cụ thể nào? (mô tả chi tiết cách làm)  Diện tích xung quanh của đèn lồng của tính như thế nào?  Thiết kế đèn chiếu sáng như thế nào?  Giải thích lý do chọn thiết kế và quy trình làm đèn lồng hình cầu nêu trên. Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh khi cần thiết. Hoạt động 3: Trình bày và bảo vệ quy trình làm lồng đèn (Tiết 2 – 45 phút) A. Mục đích: Học sinh hoàn thiện quy trình làm lồng đèn của nhóm mình. B. Nội dung: - Học sinh trình bày, giải thích và bảo vệ quy trình làm lồng đèn theo các tiêu chí đề ra. Chứng minh quy trình làm lồng đèn bằng tính toán cụ thể. - Thảo luận, đặt câu hỏi và phản biện các ý kiến về bản thiết kế; ghi lại các nhận xét, góp ý; tiếp thu và điều chỉnh bản thiết kế nếu cần.
8. - Phân công công việc, lên kế hoạch làm lồng đèn và đốt thử nghiệm lồng đèn. C. Dự kiến sản phẩm hoạt động của HS: Quy trình làm lồng đèn sau khi được điều chỉnh và hoàn thiện. Hình: Dự kiến sản phẩm của HS D. Cách thức tổ chức hoạt động: THỜI GIAN HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH 1 phút Ổn định lớp, kiểm diện HS Lớp trưởng báo cáo 10 phút GV cho HS thảo luận nhóm để HS thảo luận nhóm 10 phút để hoàn thành bản thiết kế hoàn thành bản thiết kế 2 phút GV thông báo tiến trình buổi HS lắng nghe, ghi nhận báo cáo 8 phút GV thông báo các tiêu chí đánh HS lắng nghe, ghi nhận để đánh giá cho bản thiết kế giá 20 phút GV cho các nhóm báo cáo HS báo cáo phương án thiết kế
9. phương án thiết kế Cho các nhóm phản biện, nhóm Các nhóm HS phản biện, đặt câu thực hiện giải trình. hỏi. GV phản biện và giải trình (nếu Nhóm báo cáo giải trình, trả lời cần) 4 phút Cho HS thảo luận nhóm Nhóm HS ghi nhận nhận xét, điều chỉnh và đề xuất phương án tối ưu để tiến hành làm sản phẩm Hoạt động 4: Thực hiện quy trình làm lồng đèn và thử nghiệm chiếu sáng (Thời gian 1 tuần: Làm việc theo nhóm ngoài giờ học, có thể làm ở nhà hoặc tại lớp) A. Mục đích: - Học sinh dựa vào quy trình làm lồng đèn đã lựa chọn để làm lồng đèn đảm bảo yêu cầu đặt ra. - Học sinh thử nghiệm, đánh giá sản phẩm và điều chỉnh nếu cần. B. Nội dung: - Học sinh sử dụng các nguyên vật liệu và dụng cụ cho trước (thép, khuôn uốn hình tròn từ các vật dụng có miệng hình tròn quen thuộc như miệng bát miệng tô..., giấy màu, kẽm dẹp vàng để giữ các mấu chốt....) để tiến hành làm lồng đèn theo quy trình đã thiết kế.
10. Giấy màu Kẽm uốn - Trong quá trình làm lồng đèn các nhóm đồng thời thử nghiệm và điều chỉnh độ sáng của đèn (nếu cần). C. Dự kiến sản phẩm hoạt động của HS: Mỗi nhóm ít nhất 1 sản phẩm lồng đèn thắp sáng đã được hoàn thiện và thử nghiệm. D. Cách thức tổ chức hoạt động: - Giáo viên giao nhiệm vụ: ➢ Sử dụng các nguyên vật liệu và dụng cụ cho trước để làm lồng đèn theo quy trình đã thiết kế; ➢ Thử nghiệm, điều chỉnh và hoàn thiện sản phẩm. - Học sinh tiến hành làm lồng đèn, thử nghiệm và hoàn thiện sản phầm theo nhóm; Vận dụng những kiến thức đã biết, thảo luận và hoàn thành phiếu 6,7. - Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh nếu cần . Hoạt động 5: Trình bày sản phẩm đèn lồng và thảo luận (Tiết 3 – 45 phút) A. Mục đích: Các nhóm học sinh giới thiệu sản phẩm đèn lồng của nhóm trước lớp, chia sẻ về kết quả thực hành, thảo luận và định hướng cải tiến sản phầm.
11. B. Nội dung: - Các nhóm trình bày sản phẩm trước lớp. - Đánh giá sản phẩm dựa trên các tiêu chí đã đề ra:  Đèn lồng đúng yêu cầu về chất liệu, dụng cụ.  Đèn lồng được thắp sáng .  Đèn lồng đẹp lạ và sáng tạo. - Chia sẻ, thảo luận để tiếp tục điều chỉnh, hoàn thiện sản phẩm. - Các nhóm tự đánh giá kết quả nhóm mình và tiếp thu các góp ý, nhận xét từ giáo viên và các nhóm khác; - Sau khi chia sẻ và thảo luận, đề xuất các phương án điều chỉnh sản phẩm; Chia sẻ các khó khăn, các kiến thức và kinh nghiệm rút ra qua quá trình thực hiện nhiệm vụ . C. Sản phẩm hoạt động của HS: Sản phẩm lồng đèn đã hoàn thiện và nội dung trình bày báo cáo của các nhóm. D. Cách thức tổ chức hoạt động: -HS báo cáo và thử nghiệm sản phẩm. GV và HS nhận xét, nêu câu hỏi (mỗi nhóm trình bày, trả lời câu hỏi của nhóm khác và GV trong 10 phút) -HS giải thích sự thành công và thất bại của đèn lồng mà nhóm mình thực hiện và đề xuất các phương án điều chỉnh (hoàn thiện, cải tiến, mở rộng); các kiến thức và kinh nghiệm cần rút ra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thiết kế. -Giáo viên đánh giá, kết luận và tổng kết. KẾT QUẢ SẢN PHẨM
12. Hình 1: trưng bày sản phẩm PHỤ LỤC: HỒ SƠ DỰ ÁN CỦA HỌC SINH HỒ SƠ HỌC TẬP CỦA NHÓM NHÓM SỐ: .. Họ và tên giáo viên hướng dẫn: Tổ chuyên môn: . Phiếu 1: THÔNG TIN QUY TRÌNH LÀM LỒNG ĐÈN TỪ GIẤY Bước 1: Chuẩn bị cọng kẽm, giấy, keo dán, bóng đèn, công tắc.... Bước 2: Cuốn và tạo khuôn hình cầu Bước 3: Dán giấy xung quanh Bước 4: Lắp đèn, trang trí, đánh giá sản phẩm. Câu 1: Hãy liệt kê các nguyên vật liệu cần sử dụng để làm lồng đèn trong tài liệu trên. . . .
13. Câu 2: Theo em, cấu tạo của lồng đèn gồm những thành phần nào? Mỗi thành phần đó có vai trò gì? . . . Câu 3: Hãy sơ đồ hóa quy trình làm lồng đèn đó. . . . Câu 4: Hãy giải thích tại sao: lồng đèn được làm theo quy trình đó. . . . Phiếu 2: Thử nghiệm: THẮP SÁNG LỒNG ĐÈN Cách tiến hành Giải thích .. .. .. .. .. ..
14. Phiếu 3: KIẾN THỨC TRỌNG TÂM 1. DIỆN TÍCH MẶT CẦU 2. SỰ BẢO TOÀN DIỆN TÍCH TỪ MẢNH GIẤY VÀ MẶT CẦU Phiếu 4: CÁ NHÂN PHƯƠNG ÁN LÀM LỒNG ĐÈN TỪ GIẤY Họ và tên: Nhóm: .. Mô tả phương án: Sơ đồ hóa quy trình làm lồng đèn:
15. Phiếu 5: PHƯƠNG ÁN LÀM LỒNG ĐÈN TỪ GIẤY Nhóm: .. Bản mô tả phương án: Các loại nguyên liệu và dụng cụ được sử dụng: Nguyên liệu Dụng cụ . . . . Bản vẽ chi tiết phương án: Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm
16. phiếu 6: TÌM TÒI, KHÁM PHÁ QUY TRÌNH LÀM LỒNG ĐÈN TỪ GIẤY I. Cấu tạo của lồng đèn Câu 1: Một lồng đèn gồm những thành phần cấu tạo chính nào? (Trình bày bằng lời hoặc phác thảo bằng hình ảnh và chú thích) Câu 2: Tại sao phải làm khung trước? II. Sử dụng lồng đèn Câu 1: Lồng đèn của nhóm em làm có giống hình cầu không, có sáng đèn không ? Nếu lồng đèn không giống, hay không cháy hãy trình bày nguyên nhân, giải thích và tìm cách khắc phục. Câu 2: Sau khi lồng đèn sáng, hãy nhận xét về diện tích mảnh giấy và diện tích mặt cầu ? Giải thích tại sao? Câu 3: Theo em, tại sao bóng đèn sáng ?
17. III. Nhận xét, đánh giá Câu 1: Tiến hành thử nghiệm thắp sáng lồng đèn và đánh giá xem sản phẩm của nhóm đã đạt được tiêu chí nào trong các tiêu chí đã đề ra? Tiêu chí Đạt Chưa đạt  Lồng đèn đã làm đúng quy trình  Lồng đèn đẹp, đúng hình dạng, đèn sáng  Tiết kiệm, an toàn , hiệu quả Câu 2: Giải thích biện pháp để thành công hoặc nguyên nhân chưa thành công. Câu 3: Nhóm đã gặp khó khăn gì trong quá trình làm lồng đèn và khắc phục những khó khăn đó như thế nào? Câu 4: Phân công công việc ban đầu của nhóm đã hợp lý chưa? Nếu chưa, hãy đề xuất cách điều chỉnh. Câu 5: Nếu làm lại, nhóm sẽ thay đổi gì trong quy trình làm nến của nhóm mình?
18. Câu 6: Hướng cải tiến hoặc mở rộng sản phẩm (nếu có) Phiếu 7: CHI PHÍ CHO SẢN PHẨM CỦA NHÓM Nguyên liệu/dụng cụ Số lượng Đơn giá Thành tiền - Giấy màu - Kẽm - Keo gián - Bóng đèn - Công tắc - Dây điện - . Tổng Phiếu 8: TIÊU CHÍ VÀ BẢNG KIỂM ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM Tốt Khá Trung bình Cần điều chỉnh Tiêu chí (8-10 điểm) (6,5-<8 điểm) (5-<6,5 điểm) (0-<5 điểm) Đánh giá chung cho sản phẩm Hiệu quả Mang lại hiệu Có hiệu quả Chỉ đáp ứng Không đáp ứng (sau thực quả cao trong trong thực tiễn được 1 phần được nhu cầu hành) thực tiễn nhưng chưa cao nhu cầu trong trong thực tiễn thực tiễn
19. Phạm vi ứng Khả năng ứng Ứng dụng được Ứng dụng Chưa ứng dụng dụng và tính dụng rộng rãi, nhưng chưa phổ được nhưng được trong thực khả thi dễ sử dụng. biến vì thời hạn khó bảo quản tế, cần cải tiến. sử dụng ngắn. sản phẩm. Sản phẩm có sự Sản phẩm có ý Sản phẩm chỉ Sản phẩm không Tính sáng sáng tạo tốt (bao tưởng sáng tạo cải tiến một có ý tưởng sáng tạo bì, nguyên liệu, nhưng chưa phần tạo quy trình) hoàn thiện Đánh giá đặc trưng cho sản phẩm Màu sắc Có màu Màu phù hợp Màu đẹp Có hoa văn trang trí đẹp Hình cầu hoàn Gần giống hình Hình cầu còn Chưa phải là hình Hình dạng chỉnh cầu chưa rõ cầu Đèn sáng tốt Đèn sáng yếu Đèn lúc sáng Đèn không sáng Khả năng lúc không của lồng đèn BẢNG KIỂM ĐÁNH GIÁ SẢN PHẨM Tên nhóm/dự án: Tốt Khá Trung bình Cần điều chỉnh Tiêu chí (8-10 điểm) (6,5-<8 điểm) (5-<6,5 điểm) (0-<5 điểm) Đánh giá chung cho sản phẩm Hiệu quả (sau thực hành) Phạm vi ứng dụng và tính khả thi Tính sáng tạo Đánh giá đặc trưng cho sản phẩm
20. Màu sắc Hình dạng Khả năng của lồng đèn Phiếu 9: TIÊU CHÍ VÀ BẢNG KIỂM ĐÁNH GIÁ BÀI TRÌNH BÀY NHÓM Tốt Khá Trung bình Cần điều chỉnh Tiêu chí (8-10 điểm) (6,5-<8 điểm) (5-<6,5 điểm) (0-<5 điểm) -Trình bày ngắn -Trình bày ngắn -Trình bày ngắn -Trình bày ngắn gọn, đầy đủ nội gọn, đầy đủ nội gọn, nhưng không gọn, đầy đủ nội dung, chính xác dung, chính xác đầy đủ nội dung. dung, nhưng khoa học. khoa học. -Thiếu hình không chính xác -Hình ảnh/phim -Hình ảnh/phim ảnh/phim minh khoa học. minh họa hợp minh họa chưa thể họa hợp lý. -Không có hình Nội lý. hiện hết ý tưởng. - Thiếu sơ đồ, ảnh/phim minh dung - Vận dụng - Có đầy đủ sơ đồ, bảng biểu minh họa hợp lý. được toán thống bảng biểu nhưng họa. -Không có sơ đồ, kê trong xử lý không thực hiện bảng biểu minh số liệu, minh bằng toán học họa. họa qua sơ đồ, thống kê. bảng biểu. Diễn đạt lưu Diễn đạt chưa Diễn đạt chưa trôi Chưa diễn đạt Ngôn loát, giọng điệu lưu loát, giọng điệu chảy, chưa thu hút được các ý trong ngữ lôi cuốn người thu hút sự chú ý được người gnhe. nội dung báo nghe. của người nghe. cáo.