Đề thi vào Lớp 10 môn Ngữ văn - Trường THCS Châu Khê (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề thi vào Lớp 10 môn Ngữ văn - Trường THCS Châu Khê (Có đáp án)

1. TRƯỜNG THCS CHÂU KHÊ ĐỀ THI THỬ VÀO LỚP 10- LẦN 2 Thời gian: 120 phút ( không kể thời gian giao đề) PHẦN ĐỌC HIỂU( 3đ): Cho đoạn thơ dưới đây: Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh: “ Bố ở chiến khu bố còn việc bố Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!” Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng Trả lời câu hỏi sau: 1. Đoạn thơ trên trích trong tác phẩm nào? Của tác giả nào? Nêu hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ bài thơ? 2. Chỉ ra lời dẫn trực tiếp trong đoạn thơ? Lời dặn của bà đã vi phạm phương châm hội thoại nào? 3. Tại sao trong hai câu thơ cuối của đoạn thơ, tác giả dùng hình ảnh “ngọn lửa” mà không phải “bếp lửa” ? Hình ảnh “ngọn lửa” ở đây có ý nghĩa gì? Em hiểu những câu thơ trên như thế nào? PHẦN TẬP LÀM VĂN (7 điểm): Câu 1 (2đ): Từ bài thơ “Bếp lửa” cùng với những kiến thức xã hội em có, hãy trình bày suy nghĩ của em về vai trò của gia đình đối với mỗi con người ( bằng một đoạn văn khoảng 200 chữ). Câu 2 (5 điểm): Cảm nhận của em về vẻ đẹp của những người lính lái xe trong đoạn thơ sau: Không có kính, ừ thì có bụi, Bụi phun tóc trắng như người già Chưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốc Nhìn nhau mặt lấm cười ha ha. Không có kính, ừ thì ướt áo Mưa tuôn, mưa xối như ngoài trời Chưa cần thay, lái trăm cây số nữa Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi.
2. Những chiếc xe từ trong bom rơi Ðã về đây họp thành tiểu đội Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi, lại đi trời xanh thêm. ( Trích Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật) HƯỚNG DẪN CHẤM Phần/câu Nội dung Điểm I. Phần Đọc 5,0 hiểu Đoạn thơ trên trích trong tác phẩm : Bếp lửa. 0.25 - Tác giả: Bằng Việt. 0.25 - Hoàn cảnh sáng tác bài thơ: Bài thơ được sáng tác năm 0.25 1 (1đ) 1963, khi tác giả đang là sinh viên học ngành luật ở Liên Xô. - Xuất xứ: Bài thơ được đưa vào tập Hương cây – Bếp lửa (1968), tập thơ đầu tay của Bằng Việt và Lưu Quang Vũ. 0.25 - Lời dẫn trực tiếp: “ Bố ở chiến khu bố còn việc bố Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ 0,25 2 (0,5đ) Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!” 0,25 - Lời dặn của bà không tuân thủ phương châm về chất Trong 2 câu thơ cuối của đoạn thơ, tác giả dùng hình ảnh “ngọn lửa” mà không phải “bếp lửa” vì: + Hình ảnh ngọn lửa ở hai câu thơ sau là sự phát triển của hình ảnh bếp lửa ở mức khái quát cao hơn, mang ý nghĩa trừu 3 ( 1,5đ) 0,25 tượng, trở thành một biểu tượng + Hình ảnh ngọn lửa là biểu tượng của sức sống , lòng yêu thương, niềm tin, là sức mạnh nội tâm được nhen nhóm ở trong lòng
3. + Từ “bếp lửa” đến “ngọn lửa” là một sự sáng tạo của hình 0,25 tượng thơ, gợi cho người đọc những cảm nhận sâu xa: “ bếp lửa bà nhen không chỉ bằng nhiên liệu ở ngoài , mà chính được nhen nhóm lên từ ngọn lửa trong lòng bà”.Như thế hình ảnh bà không chỉ là người nhóm lửa , giữ lửa mà còn là 1,0 người truyền lửa- ngọn lửa của sự sống niềm tin cho các thế hệ nối tiếp. Ngọn lửa ấy sẽ cháy mãi bất diệt. PHẦN TẬP LÀM VĂN (7đ) Câu 1 Nội dung 2,0 I- Mở đoạn - Dẫn dắt : người ta có rất nhiều nơi để đi, để đến nhưng chỉ có một nơi duy nhất để trở về đó là gia đình . 0,25 -Giới thiệu vấn đề nghị luận: Gia đình luôn có vai trò quan trong trong cuộc đời mỗi con người. II- Thân đoạn - Giải thích: Gia đình là khái niệm chỉ những người cùng chung sống dưới một mái nhà, gắn bó với nhau bằng quan hệ hôn nhân 0,25 và huyết thống, thường gồm có ông bà, cha mẹ, con cái và cháu chắt - Vai trò: 0,5 + Gia đình đóng góp một vai trò quan trọng trong quá trình trưởng thành của con người cả về thể xác lẫn tâm hồn + Gia đình với nếp nghĩ, nếp sống riêng sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới tính cách, suy nghĩ, ứng xử và sự phát triển nhân cách của mỗi người. Không có sự chăm lo, giáo dục của gia đình là một điều kiện thiệt thòi lớn về tinh thần, cũng có thể dẫn tới sự thiếu hụt, lệch lạc trong phát triển nhân cách con người. + Gia đình là nơi chan chứa tình yêu thương, cho ta sức mạnh tinh thần quí giá để đứng vững giữa cuộc đời; cũng là nơi sẵn sàng đón lấy ta, cho ta trở về sau những thăng trầm, vấp ngã bên ngoài cuộc đời rộng lớn. +Gia đình là tế bào của xã hội , gia đình hạnh phúc xã hội mới tốt đẹp . Dẫn chứng: - Cha mẹ luôn dành tình yêu thương của mình cho 0,25 con cái, sẵn sàng hy sinh cả cuộc đời của mình cho những người con của họ. - Trong bài thơ Nói với con của Y phương, người cha muốn nói với con gia đình chính là cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người
4. - Bài Bếp lửa . - Trong phim “ người phán xử”: “Gia đình là thứ tồn tại duy nhất. những cái khác có hay không có không quan trọng” - Mở rộng vấn đề: + Tình cảm gia đình còn xuất hiện ở những người không chung 0,25 huyết thống. Nhưng chúng ta vẫn có thể chia sẻ quan tâm với nhau như những người thân trong gia đình. + Phê phán những kẻ bất hiếu, coi nhẹ hoặc không gìn giữ hạnh phúc gia đình. - Bài học: + Cần trân trọng , biết ơn, xây dựng, gìn giữ hạnh phúc gia đình. 0,25 + HS Liên hệ bản thân với tư cách là một người con , người cháu trong gia đình. ( Cần phải nâng cao được trách nhiệm của mình trước xã hội, gia đình, người thân. Đặc biệt cần phê phán những thói quen thờ ơ, ghẻ lạnh của một số thành phần trong xã hội, đối với cha mẹ, hay các thành viên trong gia đình.) - Khẳng định lại vấn đề. 0,25 III- Kết bài - Liên hệ bản thân Câu 2 (5đ) Phần Nội dung 5,0 - Giới thiệu tác giả, tác phẩm: - Giới thiệu vấn đề nghị luận: Cảm nhận khái quát về vẻ đẹp của người lính lái xe trong đoạn thơ – những chàng trai có tinh thần lạc I. Mở bài 0,5 quan, yêu đời, có thái độ bất chấp khó khăn gian khổ và tình đồng đội đồng chí keo sơn gắn bó - Trích tắt đoạn thơ 1. Khái quát và dẫn vào đoạn thơ -Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật được sáng tác năm 1969 trong thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra rất II.Thân gay go, ác liệt. - Năm 1964 sau khi tốt nghiệp trường Đại học sư phạm bài Hà Nội, Phạm Tiến Duật gia nhập quân ngũ và làm việc trực tiếp trên tuyến lửa Trường Sơn. 0,5 - Cảm hứng từ những chiếc xe không kính đã làm nền để nhà thơ khắc họa thành công chân dung người chiến sĩ lái xe: ung dung tự tại, lạc
5. quan sôi nổi, bất chấp mọi khó khăn gian khổ , tình đồng chí đồng đội gắn bó, tình yêu đất nước thiết tha - Sức hấp dẫn của bài thơ được tạo nên bởi giọng điệu trẻ trung, sôi nổi và bởi chính vẻ đẹp của người lính lái xe trên tuyến lửa Trường Sơn. - Ở hai khổ thơ đầu, bằng các biện pháp tu từ điệp ngữ, so sánh và các từ ngữ, hình ảnh chọn lọc, lời thơ đã giúp người đọc cảm nhận được trọn vẹn sự khốc liệt của chiến tranh thông qua hình ảnh những chiếc xe không kính và tư thế ung dung, hiên ngang, bản lĩnh vững vàng của người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn lịch sử. Và vẻ đẹp của họ tiếp tục được Phạm Tiến Duật ca ngợi ở bốn khổ thơ tiếp. 2.Cảm nhận về vẻ đẹp của người lính lái xe qua đoạn thơ * LĐ 1: Vẻ đẹp của tinh thần lạc quan, yêu đời và thái độ bất chấp khó khan, gian khổ: Không có kính, ừ thì có bụi, Mưa ngừng, gió lùa khô mau thôi. + Mặc dù luôn phải đối diện với muôn ngàn khó khăn, thử thách, hiểm nguy, thế nhưng người lính vẫn luôn tràn đầy tinh thần lạc quan để 1,5 vượt lên trên tất cả, chiến đấu và chiến thắng kẻ thù xâm lược. + Hai phép so sánh liên tiếp “Bụi phun tóc trắng như người già” và “Mưa tuôn mưa xối như ngoài trời” đã tái hiện một cách chân thực sự khắc nghiệt của thiên nhiên và cũng chính là những gian khổ, khó khăn mà người lính phải trải qua khi lái những chiếc xe không kính. + Biện pháp tu từ điệp ngữ với cấu trúc “không có kính ừ thì Chưa cần ” được lặp lại ở hai khổ thơ đã đem đến cho đoạn thơ giọng điệu ngang tàn, giàu thách thức. + Những câu thơ tả thực, những cái “ừ thì ” bất chấp nhưng không hề lộ ra là cẩu thả, luộm thuộm mà gợi lên nét ngang tàn, không hề run sợ của những người lính lái xe. =>Giọng thơ đã thể hiện trọn vẹn thái độ bất chấp khó khăn, coi thường hiểm nguy của người lính lái xe. + Nhưng đặc biệt nhất trong khổ thơ này có lẽ là tiếng “cười ha ha” của họ. Đó là tiếng cười sảng khoái cho thấy họ không hề bận tâm trước những gian khổ, khó khăn => Đó là chất lạc quan thanh thản của một dân tộc, chất dũng cảm
6. thuộc về bản chất con người Việt Nam. Các chiến sĩ lái xe chấp nhận tất cả với thái độ vui vẻ, phớt đời, pha chút ngang tàng, rất lính. LĐ 2: Vẻ đẹp của tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn. “Những chiếc xe từ trong bom rơi Đã về đây họp thành tiểu đội Gặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi. + Sau những chặng đường đầy gian khổ, đầy mất mát hy sinh, họ đã cùng nhau họp thành tiểu đội xe không kính và trao cho nhau những cái bắt tay thắm tình đồng đội. - Hình ảnh "bắt tay nhau qua cửa kính vỡ rồi" là một hình ảnh thơ độc 0,5 đáo và giàu sức gợi. - Cái bắt tay ấy vừa thể hiện sự đồng cảm từ tận sâu trái tim, tấm lòng của những người lính dành cho nhau, vừa là những lời động viên ngắn ngủi mà chân thành, ấm áp và đồng thời, đó là còn sự chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn, những khó khăn, gian khổ mà họ đã trải qua. Đó là cái bắt tay của tình yêu thương và sự thấu hiểu. - Khi họ bắt tay nhau là họ đã truyền cho nhau niềm tin, sức mạnh để họ có thể kiên cường bước tiếp với lí tưởng tuyệt đẹp của mình. + Và trong những phút giây trú quân ngắn ngủi, bữa cơm dã chiến đã làm cho những người lính xích lại gần nhau thêm nữa: “Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấy Võng mắc chông chênh trên đường xe chạy 1,0 Lại đi, lại đi trời thêm xanh”. - Với những người lính, thì chỉ cần ăn chung một bữa cơm trong những phút nghỉ ngơi ngắn ngủi họ đã trở thành một gia đình. Đây là một cách định nghĩa về gia đình thật tếu táo, đậm chất lính nhưng cũng thật tình cảm của Phạm Tiến Duật. - Những phút nghỉ ngơi trong chốc lát, những bữa cơm quây quần cạnh nhau diễn ra thật vội vã đã kéo những người lính xích lại gần nhau thêm, để họ thêm gần gũi, thêm yêu mến nhau. => Tình đồng chí cũng được hình thành từ những điều thật nhỏ bé ấy. - Từ nơi chiến trường ác liệt, họ đã làm thành một gia đình, tạm nghỉ bên nhau, và quây quần trong bữa cơm hội ngộ để rồi sau đó họ tiếp tục
7. lên đường. “Võng mắc chông chênh đường xe chạy Lại đi lại đi trời xanh thêm”. - Từ “chông chênh” gợi lên tư thế của người lính, họ vừa đi vừa có người ngủ trên xe, vừa có người chạy xe để xe được chạy liên tục. - Câu thơ cuối “Lại đi lại đi trời xanh thêm” như một lời thúc giục. - Điệp từ “lại đi” và hình ảnh ẩn dụ “trời xanh thêm” khẳng định những người lính sẽ không ngừng tiến tới, lạc quan, tin tưởng ra đi vì bầu trời bình yên phía trước, vì viễn cảnh tươi đẹp, rạng ngời hơn. => Chính tình đồng chí, đồng đội đã biến thành động lực giúp các anh vượt qua khó khăn, nguy hiểm, để chiến đấu giải phóng MN, thống nhất ĐN 3. Đánh giá - Hình ảnh người lính lái xe không kính đã được nhà thơ Phạm Tiến 0,5 Duật khắc họa bằng chất liệu hiện thực sống động của cuộc sống chiến trường. Ngôn ngữ và giọng điệu thơ tự nhiên, khỏe khoắn, mang cái ngang tàng của những người trẻ. - Chọn hình ảnh những chiếc xe không kính, Phạm Tiến Duật đã xây dựng thành một hình tượng điển hình nhằm phản ánh hiện thực chiến tranh khốc liệt và ca ngợi tinh thần, ý chí của người lính Trường Sơn. Đặc biệt tác giả đã khắc họa thành công chân dung người lính lái xe với nhiều phẩm chất cao quý. Đó là tinh thần lạc quan yêu đời, là thái độ bất chấp khó khăn gian khổ và tình đồng chí đồng đội keo sơn gắn bó. - Với những phẩm chất cao đẹp ấy, người lính lái xe trong đọan thơ đã trở thành biểu tượng đẹp cho tuổi trẻ Việt Nam thời chống Mĩ -Nhận xét chung về đoạn trích 0,5 III.Kết - Đoạn trích khơi gợi tình cảm gì bài - Em rút ra được bài học gì từ đoạn trích