Đề kiểm tra học kì 2 môn Ngữ văn 9 - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ (Có đáp án + Ma trận)

Nội dung tài liệu: Đề kiểm tra học kì 2 môn Ngữ văn 9 - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ (Có đáp án + Ma trận)

1. UBND HUYỆN AN LÃO MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ II TRƯỜNG THCS NGUYỄN CHUYÊN MỸ NĂM 2022-2023 MÔN: NGỮ VĂN 9 ( Thời gian làm bài: 90 phút) Ma trận có 01 trang Mức đ Vận dụng Tổng ộ Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao Chủ đề - Nhận biết - Hiểu nội - Liên hệ về một phương dung đoạn vấn đề gợi ra từ thức biểu trích đoạn trích đạt trong - Hiểu, phân ĐỌC - đoạn trích tích tác dụng HIỂU của việc sử dụng biện pháp nghệ thuật. Số Số Số Số Số Số điểm Số Số điểm Số Số câu điểm câu điểm câu câu câu điểm 1 0,5 2 1,5 1 2,0 4 4,0 LÀM Làm bài văn VĂN nghị luận về tác phẩm truyện, đoạn trích. Số Số điểm Số Số câu câu điểm 1 6,0 1 6,0 Số Số Số Số Số Số điểm Số Số điểm Số Số Tổng câu điểm câu điểm câu câu câu điểm 1 0,5 2 1,5 1 2,0 1 6,0 5 10 5% 15% 20% 60% 100%
2. UBND HUYỆN AN LÃO ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ II TRƯỜNG THCS NGUYỄN CHUYÊN MỸ NĂM 2023 - 2024 MÔN: NGỮ VĂN 9 ( Thời gian làm bài: 90 phút) PHẦN I: ĐỌC – HIỂU: (4.0 điểm). Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: "Bùi Thu Nội sinh năm 1983 tại xã Tiên Minh huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng. Khi hy sinh, Nội là đoàn viên, học sinh lớp 10G, trường THPT Toàn Thắng, huyện Tiên Lãng... Sáng hôm ấy, ngày 11/7/1998, Nội cùng em trai đi ra đồng kiếm cua, kiếm ốc. Hai chị em bắt được nhiều cua, ốc và cả những con cá đầy bụng trứng trong mùa lũ. Lúc về hai chị em đang vui vẻ trò chuyện thì Nói nghe tiếng kêu cứu thắt thanh của tốp trẻ đầu khúc sông trước làng. Linh tinh Nội biết tốp trẻ có bạn đang bị nước cuốn. Vì mùa lũ tháng 7 này nước lớn lắm. Chỉ một tiếng đồng hồ sau trận mưa là các con sông ngập đầy nước, dòng nước lớn, xoáy và chảy mạnh. Người bơi giỏi có khi cũng bị nước cuối trôi, huống gì những đứa trẻ. Đến chỗ mấy đứa trẻ bị nạn và không hề đắn đo hơn thiệt, Nội lao xuống sóng nước hung dữ. Và với tài bơi lội của mình, Nội vùng vẫy tìm cách cứu mạng sống cho các em nhỏ. Dù bơi rất giỏi nhưng khi cứu được 4 bạn nhỏ lên bờ, sức lực của Nội sút hẳn. Tay bơi không còn mạnh mẽ nữa. Nước lũ ngấm vào người lạnh tế, Nội cố ngoi vào bờ. Chỉ cần 2 mét nữa là Nội bám được ngọn cỏ lùng lơ phơ chìa cọng trên mặt nước. Nhưng chính lúc đó có một đợt nước ấm ập xuống. Sóng nước tát lên mặt Nội, dòng xoáy quay mạnh dìm người Nội xuống đáy sông và Nội không thể gượng lên được nữa trước cơn sóng hung dữ... Nội mất đi là thiệt thòi lớn cho gia đình, người thân, bạn bè, làng xóm và Đoàn trường Toàn Thắng. Nhưng tấm gương sáng của Nội sẽ mãi mãi được mọi người ghi nhớ. Bùi Thu Nội được nhận Bằng khen của Ủy ban nhân dân Thành phố Hải Phòng, Huy chương Tuổi trẻ dũng cảm của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Huy chương Vì sự nghiệp chữ thập đỏ Việt Nam. Ngày 22 tháng 8 năm 1998, Bùi Thu Nội được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng lao động. (Nguồn, Internet) Câu 1 (0,5 điểm): Nêu phương thức biểu đạt chính của đoạn trích trên? Câu 2 (0,5 điểm): Nội dung chính của đoạn trích trên? Câu 3 (1,0 điểm): Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ liệt kê trong câu văn: “Nội mất đi là thiệt thòi lớn cho gia đình, người thân, bạn bè, làng xóm và Đoàn trường Toàn Thắng.” Câu 4. Từ nội dung của văn bản phần Đọc - hiểu, hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về vai trò của lòng dũng cảm trong cuộc sống. Phần II. LÀM VĂN (6,0 điểm) Đề bài: Viết bài văn trình bày cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong đoạn trích sau: “ Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không trung, che đi những gì từ xa. Các anh cao xạ có nhìn thấy chúng tôi không? Chắc có, các anh ấy có những cái ống nhòm có thể thu cả trái đất vào tầm mắt. Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới.
3. Quả bom nằm lạnh lùng trên một bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này có vẽ hai vòng tròn màu vàng Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng. Chị Thảo thổi còi. Như thế là đã hai mươi phút qua. Tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm. Tôi khỏa đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của mình. Hồi còi thứ hai của chị Thao. Tôi nép người vào bức tường đất, nhìn đồng hồ. Không có gió. Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu. Còn đằng kia, lửa đang chui bên trong cái dây mìn, chui vào ruột quả bom Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng. Nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái, đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay mãi mới mở ra được. Mùi thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất rơi lộp bộp, tan đi âm thầm trong những bụi cây. Mảnh bom xé không khí, lao và rít vô hình trên đầu...” (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi, Ngữ văn 9, tập hai)
4. UBND HUYỆN AN LÃO HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ KIỂM TRA TRƯỜNG THCS NGUYỄN CHUYÊN MỸ HỌC KÌ II - NĂM 2023 - 2024 MÔN: NGỮ VĂN 9 PHẦN I. ĐỌC HIỂU ( 4 điểm) Câu Yêu cầu cần đạt Biểu điểm Câu 1 Phương thức biểu đạt chính: Tự sự 0,5 Câu 2 Nội dung: - Kể về lòng dũng cảm của đoàn viên Bùi Thu Nội đã quên mình cứu 4 0,5 em nhỏ khỏi đuối nước. - Khuyên mọi người hãy biết dũng cảm và có tình thương, sẵn sàng giúp đỡ người khác khi khó khăn, hoạn nạn. Câu 3 * Biện pháp tu từ liệt kê: “gia đình, người thân, bạn bè, làng xóm và 0,25 Đoàn trưởng Toàn Thắng". * Tác dụng: - Tạo nhịp điệu cho câu văn, tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn 0,25 đạt... - Diễn tả đầy đủ, cụ thể nỗi đau thương, mất mát lớn của cá nhân, các 0,25 đoàn thể khi Bùi Thu Nội đã hi sinh dũng cảm cứu 4 em nhỏ. - Thể hiện thái độ của tác giả: thương nhớ, chia sẻ, trân trọng, ngợi ca 0,25 sự hi sinh dũng cảm của Bùi Thu Nội. Câu 4 * Về kỹ năng 0.25 - Viết đúng hình thức một đoạn nghị luận xã hội, lập luận chặt chẽ. - Không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu. * Về kiến thức: Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách song cần đảm bảo một số nội dung chính sau: b. Nội dung * Giới thiệu vấn đề: Lòng dũng cảm vô cùng cần thiết trong cuộc 0,25 sống. *Bàn luận vấn đề. + Giải thích vấn đề: Dũng cảm là không sợ nguy hiểm, khó khăn, 0,25 không hèn nhát, dám đứng lên đấu tranh chống lại cái xấu, cái ác để bảo vệ công lí, chính nghĩa. + Ý nghĩa, vai trò của đức tính chăm chỉ: 0,75 - Dũng cảm là một chuẩn mực đạo đức của xã hội, là thước đo nhân cách mỗi con người. - Dũng cảm sẽ giúp chúng ta có nghị lực, sức mạnh vượt qua mọi khó khăn thử thách trong cuộc sống. - Giúp con người không run sợ, sẵn sàng giúp đỡ, bảo vệ những người yếu thế, gặp hoạn nạn... bảo vệ công lí, chính nghĩa và lẽ phải - Người có lòng dũng cảm sẻ được mọi người tin tưởng, yêu quý, kính trọng. - Lòng dũng cảm giúp nâng cao tinh thần tương thân tương ái, là nền tảng đạo đức, cơ sở để xây dựng một xã hội tốt đẹp . 0,25 + Phản đề: Phê phán những người hèn nhát, nhu nhược không dám đấu
5. tranh, không dám đương đầu với khó khăn thử thách để vươn lên trong cuộc sống *Bài học nhận thức và hành động - Hiểu được vai trò của lòng dũng cảm 0,25 - Có niềm tin mạnh mẽ vào điều chính nghĩa. - Rèn luyện lòng dũng cảm + Liên hệ: Rèn luyện lòng dũng cảm từ việc làm nhỏ nhất trong cuộc sống hàng ngày ở gia đình, nhà trường như dám nhận lỗi khi mắc lỗi, dũng cảm chỉ ra khuyết điểm của bạn... PHẦN II. LÀM VĂN (6 điểm) Câu Yêu cầu cần đạt Biểu điểm * Về hình thức: 0.5 - Đảm bảo hình thức một bài văn. - Đúng thể loại nghị luận về vẻ đẹp của nhân vật trong một đoạn truyện - Đủ bố cục 3 phần. - Có luận điểm, luận cứ rõ ràng, lập luận chặt chẽ. - Diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi diễn đạt, chính tả. * Về nội dung: 1. Mở bài - Giới thiệu về tác giả Lê Minh Khuê và truyện ngắn Những ngôi sao xa 0.5 xôi. - Giới thiệu nhân vật Phương Định và nêu cảm nhận chung về nhân vật: Đoạn trích đã làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật Phương Định trong một lần phá bom: dũng cảm, kiên cường, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc và có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế. - Trích dẫn đoạn trích 2. Thân bài a. Khái quát (hoàn cảnh ra đời, vị trí và nội dung đoạn trích) 0.25 - Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê sáng tác năm 1971 lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. - Đoạn trích trên nằm ở phần trung tâm của truyện. Đoạn trích thuật lại khung cảnh và công việc phá bom của Phương Định và hai nữ đồng đội ở một cao điểm trên đường mòn Trường Sơn. Qua đó khắc hoạ tâm trạng, tinh thần dũng cảm kiên cường của Phương Định b. Cảm nhận *Luận điểm 1: Giới thiệu hoàn cảnh sống và chiến đấu gian khổ 0.5 nguy hiểm dưới chân cao điểm và cận kề với cái chết khi phá bom của Phương Định + Khung cảnh chiến trường trước giờ ra trận được nhà văn miêu tả rất kĩ qua không gian, không khí, cảnh vật: "Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không trung, che đi những gì từ xa” + Sử dụng những câu văn ngắn, câu rút gọn, từ ngữ giàu hình ảnh để khắc họa hoàn cảnh khốc liệt nơi chiến trường. + Nhưng chính hoàn cảnh đó đã thử thách cao độ lòng gan dạ, sự bình
6. tĩnh, làm ngời sáng lên tinh thần yêu nước, đầy quả cảm của PĐ. * Luận điểm 2: Vẻ đẹp của nhân vật Phương Định * Phương Định là một chiến sĩ phá bom dũng cảm, kiên cường luôn 2,0 bình tĩnh vượt lên mọi hiểm nguy. - Mặc dù phá bom là công việc thường ngày như cô kể: Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Nhưng mỗi lần phá bom vẫn là một thử thách. - Sau những đợt thả bom của giặc, Phương Định cùng đồng đội chạy lên cao điểm để làm nhiệm vụ, nơi vẫn còn có những quả bom chưa nổ. Không gian lúc đó vắng lặng đến phát sợ. Nhưng cô không hề sợ hãi. Phương Định vẫn có nét tâm lý rất con gái. Cô có cảm giác như các chiến sĩ đang dõi theo mình, vì vậy mà cô cảm thấy an tâm hơn. Cô quyết định không đi khom, bởi một lý do rất đơn giản “Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đường hoàng mà bước tới.” Cảm giác ấy vừa thể hiện lòng tự trọng, vừa là ý chí mạnh mẽ giúp cô dũng cảm vượt qua mọi hiểm nguy. - Khi ở bên quả bom, cận kề với cái chết im lìm và bất ngờ, từng cảm giác của con người cũng trở nên sắc nhọn: Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Cô bình tĩnh và khẩn trương bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, sau đó châm ngòi, chạy lại chỗ ẩn nấp. - Sau đó là cảm giác hồi hộp, lo lắng, căng thẳng khi chờ đợi tiếng bom nổ. Một tiếng nổ kỳ quái đến váng óc cũng là lúc nhiệm vụ được hoàn thành. - Công việc nguy hiểm nhưng Phương Định luôn cố gắng để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Có lúc cô có nghĩ đến cái chết nhưng là một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai?”. Suy nghĩ ấy thể hiện một tinh thần trách nhiệm rất cao trong công việc là lòng quả cảm, không sợ hi sinh. * Phương Định là một cô gái có tâm hồn nhạy cảm và tinh tế - Nét nữ tính của cô hiện lên qua cách cô cảm nhận về những vật vô tri 1,0 hàng ngày mà cô vẫn phải làm việc cùng “Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu” . - Lần phá bom nguy hiểm, căng thẳng đến nghẹt thở nhưng cô vẫn cảm nhận rất tinh tế, rất rõ mọi sự việc, hiện tượng, tiếng động diễn ra xung quanh. Tâm lý của cô trong lần phá bom được miêu tả tinh tế đến từng cảm giác, ý nghĩ dù chỉ thoáng qua trong giây lát.Điều ấy chứng tỏ thế giới nội tâm của PĐ thật phong phú. * Mở rộng: Phương Định, một hình tượng đẹp, có ý nghĩa tiêu biểu về 0.5 người thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Cùng với những hình tượng nghệ thuật khác như hình tượng anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa”, người chiến sĩ lái xe trong “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” thì nhân vật Phương Định đã góp phần phong phú hóa hình tượng cao đẹp của con người Việt Nam trong công cuộc lao
7. động và bảo vệ Tổ Quốc. c. Đánh giá: + Cách lựa chọn ngôi kể phù hợp, người kể chuyện đồng thời là nhân vật 0.25 chính. + Ngôn ngữ kể chuyện trẻ trung, sinh động + Cách kể chuyện tự nhiên, chân thực. + Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, chân thực, sinh động . 3. Kết bài 0.5 - Khẳng định lại vẻ đẹp của nhân vật - Cảm nghĩ và bài học rút ra cho bản thân. *Mức điểm: Mức 1: Từ 5,0 – 6,0 điểm khi đạt từ 80 đến 100% yêu cầu về kiến thức, kĩ năng - Mức 2: Từ 3,5 – 4,5 điểm khi đạt hơn một nửa yêu cầu về kiến thức, kĩ năng - Mức 3: Từ 1,0 – 3,0 điểm khi đạt dưới 50% yêu cầu - Mức 4: 0.0 điểm khi lạc đề hoặc không làm bài BGH DUYỆT TỔ TRƯỞNG DUYỆT GIÁO VIÊN RA ĐỀ Nguyễn Thị Hạnh