Đề kiểm tra cuối học kì 2 môn Ngữ văn 9 - Năm học 2023-2024 (Có đáp án)

Nội dung tài liệu: Đề kiểm tra cuối học kì 2 môn Ngữ văn 9 - Năm học 2023-2024 (Có đáp án)

1. UBND TỈNH BẮC NINH ĐỀKIỂM TRA CUỐIHỌCK Ỳ II SỞ GIÁO DỤC VÀĐÀO TẠO NĂMHỌC 2023 - 2024 Môn: Ngữvăn 9 Thời gian làm bài: 120 phút (không kể thời gian giao đề) Câu 1 (3,0 điểm) Đọcđoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: “(1) Bây giờ là buổi trưa. (2) Im ắng lạ. (3) Tôi ngồi dựa vào thànhđá và khe khẽ hát. (4) Tôi mê hát. (5) Thường cứ thuộc mộtđiệu nhạc nàođórồi bịa ra lời mà hát. (6) Lời tôi bịa lộn xộn mà ngớ ngẩn đến tôi cũng ngạc nhiên,đôi khi bò ra mà cười một mình”. (Ngữ văn 9,Tập hai) a.Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào, tác giả là ai? b. Nhân vật“Tôi” trongđoạn trích là ai, có sở thích nào? Từsở thíchđó chúng ta thấy được nét đẹp nào của nhân vật? c. Chỉ ra phép liên kết trongđoạn trích trên. d. Xét theo cấutạo ngữ pháp, câu: “Imắng lạ.” thuộc kiểu câu gì? Câu 2 (2,0 điểm) Từnội dung củađoạn trích, anh (chị) hãy viếtđoạn văn ngắn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩvề vai trò của tinh thầnlạc quan trong cuộc sống. Câu 3 (5,0điểm) Cảm nhận về lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắccủa nhà thơ và nhân dân ta đốivới Bác Hồ quađoạn thơ sau: Bác nằm trong giấc ngủ bình yên Giữa mộtvầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhóiở trong tim! Mai vềmiền Nam thương trào nướcmắt Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làmđóa hoa tỏahươngđâuđây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. (Trích Viếng lăng Bác, Viễn Phương, Ngữvăn 9,Tập hai) === HẾT ===
2. SỞ GIÁO DỤC VÀĐÀO TẠO HƯỚNG DẪN CHẤM BẮC NINH ĐỀKIỂM TRA CUỐIHỌC KÌ II NĂMHỌC 2023-2024 (Hướng dẫn chấm có 03 trang) Môn: Ngữ văn 9 Câu Nội dung Điểm 1 Đọcđo ạn trích sau và thực hiện các yêu cầu 3,0 a - Tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi”, tác giả Lê Minh Khuê 0,5 - Nhân vật “tôi” trongđoạn trích là PhươngĐịnh, cô có sở thích hát. 0,5 b - Niềmđam mêấy cho thấy những nét đẹp của cô: Hồn nhiên, trẻ trung, yêuđời, lạc quan giữanơi chiến trường khốc liệt. 0,5 - Phép liên kết trong đoạn văn: phép lặp từ ngữ 0,5 c - Từ ngữ lặp: tôi; hát; lời 0,5 HDC: Học sinh chỉ ra được 02 từ lặp trở lênđạt 0,5điểm. d Xét theo cấu tạo ngữ pháp, câu: “Im ắng lạ.” là câuđặc biệt. 0,5 Viếtđoạn văn ng ắn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩv ề vai trò của 2,0 2 tinh thầnlạc quan trong cuộc sống. * Về hình thức - Đoạn văn bắt đầu bằng chữ cái in hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng; đảm bảo dung lượng (khoảng 200 chữ), có mở đoạn, thânđoạn, kếtđoạn, vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. - Trình bày mạch lạc, chuẩn chính tả, ngữ pháp * Về nội dung Triển khai hợp lí nội dungđoạn văn có thể theo hướng sau: - Giải thích lạc quan là gì? 0,25 Lạc quan là một trạng thái cảm xúc tích cực, luôn yêu đời, xem cuộc đời là đáng sống, luôn giữmột niềm tin, hi vọng về nhữngđiều tốt đẹp dù cuộc sống gặp nhiều khó khăn, phiền muộn, gian truân - Bàn luận vai trò củalạc quan: 1,25 + Cuộc sống có muôn vàn khó khăn, thử thách, sống lạc quan giúp con người có cái nhìn sáng suốt, trí tuệ minh mẫn, hành độngđúng đắn để giải quyết mọi việc một cách tốt đẹp. + Sống lạc quan giúp con người trở nên canđảm, tự tin vào bản thân, tâm hồn phong phú, rộng mở, sống có ích, họ luôn học hỏi được những kinh nghiệm quí giá kểcả trong thành công hay thấtbại. + Thái độsống lạc quan giúp mỗi người luôn nhận ra mặt tích cựccủamọi vấn đề, nhận ra những cơhội mà người bi quan không thể nhận ra, từ đó gặt hái được những thành công trong cuộc sống. + Lạc quan là biểu hiện của thái độsống đẹp, được mọi người yêu quý, trân trọng. (HS lấy dẫn chứng phù hợp để chứng minh cho vai trò của tinh thần lạc quan) - Mởrộng vấn đề: Cần phê phán những người sống bi quan, gặp khó khăn là chán nản, buông xuôi. Tuy nhiên, lạc quan không phải là luôn nhìn cuộc 0,25 đờibằng lăng kính màu hồng, thậm chí mù quáng trước những vấn đề đặt ra trong cuộcsống. - Bài học nhận thức và hànhđộng: + Cần nuôi dưỡng, phát huy tinh thần lạc quan, có niềm tin vào bản thân, 0,25
3. không gục ngã trước khó khăn, có ý chí nghịlựcvươn lên, bi ết chia sẻvới mọi người và luôn tin vào nhữngđiềutốt đẹp trong cuộcđời. + Liên hệbản thân. HDC: Học sinh diễnđạt bằn g các ý tương đương vẫn đạtđiểmtốiđa. Cảm nhậnvề lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ 3 5,0 và nhân dân ta đốivới Bác Hồ quađo ạn thơ * Yêu cầu chung - Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận về mộtđoạn thơ: mở bài, thân bài, kết bài. - Xác địnhđúng vấn đề nghị luận: lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và nhân dân ta đốivới Bác. - Triển khai vấn đề thành các luậnđiểm rõ ràng, khoa học. Vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng, thể hiện sự cảm nhận sâu sắc. * Yêu cầu cụ thể Học sinh có thể bộc lộ cảm nhận về đoạn thơ theo nhiều cách, nhưng cần đảm bảo các ý cơbản sau: 1) Mở bài 0,5 - Giới thiệuvề tác giả Viễn Phương và bài thơ Viếng lăng Bác. - Khái quát đoạn thơ: Đoạn thơ là lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và nhân dân ta đốivới Bác Hồ. HDC: Học sinh diễn đạt bằng nhiều cách nhưng giới thiệu được vấn đề nghị luận vẫn đạtđiểm tốiđa. 2) Thân bài a. Nỗi xúc động nghẹn ngào, lòng thành kính thiêng liêng, niềm tiếc thương vô hạn khi vào lăng viếng Bác. 1,5 - Không gian trong lăng thanh tĩnh, trang nghiêm cùng ánh sáng dịu nhẹ, trong trẻo. - Đứng trước Bác, nhà thơcảm nhận Ngườiđang trong giấc ngủ bình yên, thanh thản giữa vầng trăng sáng dịu hiền. - Hình ảnh ẩn dụ “vầng trăng sáng dịu hiền” gợi cho chúng ta nghĩ đến tâm hồn, nhân cách sống cao đẹp, sáng trong của Bác và những vần thơ tràn ngập ánh trăng của Người. Trăng luôn bên Người trong mọi cảnh ngộ, như người bạn tri âm, tri kỉ của Bác - Tâm trạng xúcđộng của nhà thơ được thể hiện bằng một hình ảnh ẩn dụ sâu xa: “Vẫn biết trời xanh là mãi mãi”. + “Trời xanh” trước tiên được hiểu theo nghĩa tả thựcđó là hìnhảnh thiên nhiên luôn tồn tại mãi mãi, vĩnh hằng. + Mặt khác, “trời xanh” còn là hình ảnh ẩn dụ sâu xa: Bác vẫn còn mãi với non sôngđất nước, như “trời xanh”. - Dù hiểu như thế nhưng cả Viễn Phương và hàng triệu người dân Việt Nam vẫnđau xót, nuối tiếc khôn nguôn trước sự rađi của Bác: “Mà sao nghe nhói ở trong tim”. + Cặp quan hệ từ “vẫn - mà”đã diễn tả sự đối lập: Dù lí trí khẳng định Bác vẫn còn sống mãi với non sông,đất nước nhưng trái tim vẫn nhóiđau trước sự rađi của Người. + “Nhói” là từ ngữ biểu cảm trực tiếp, biểu hiện nỗiđauđột ngột quặn thắt. Tác giả tự cảm thấy nỗiđau mất mát ở tận trongđáy sâu tâm hồn mình: nỗi đau uất nghẹn tột cùng không nói thành lời.Đó khôn g chỉ là nỗiđau riên g
4. tác giả mà của cả triệu trái tim con người Việt Nam. => Cảm xúc này làđỉnhđiểm của nỗi nhớ thương, của niềmđau xót. b. Cảm xúc lưu luyến, bịnrịn không muốnrời xa Bác 1,5 - Nghĩ đến ngày mai về miền Nam, phải xa Bác tình cảm của nhà thơ không kìm nén, ẩn giấu trong lòng mà trào dâng mãnh liệt:“Mai về miền Nam thương trào nước mắt”. + Động từ “trào”đã thể hiện một cách chân thành mãnh liệt cảm xúc lưu luyến, bịn rịn của người con miền Nam sau bao ngày mong mỏi đợi chờ nay mới được gặp Bác mà trong thoáng chốcđã phải chia xa. - Mặc dù lưu luyến muốn được ở mãi bên Bác nhưng tác giả cũng biết rằng đến lúc phải trở về miền Nam. Và chỉ có thể gửi tấm lòng mình bằng cách muốn hóa thân, hòa nhập vào những cảnh vật quanh lăng: để được luôn ở bên Người trong thế giới của Người: +Điệp ngữ “muốn làm”, cùng các hình ảnh ẩn dụ “con chim”, “đóa hoa”, “cây tre”đã thể hiệnước muốn tha thiết, mãnh liệt của tác giả. Nhà thơ ao ước được hóa thân thành con chim nhỏ cất tiếng hót làm vui lăng Bác, thànhđóa hoađem sắc hương,điểm tô cho vườn hoa quanh lăng. +Đặc biệt làước nguyện “Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này” để nhập vào hàng tre bát ngát, canh giữ giấc ngủ thiên thu của Người. + “Cây tre trung hiếu” là hình ảnh ẩn dụ thể hiện lòng kính yêu, sự trung thành vô hạn với Bác, nguyện mãi mãiđi theo con đường, lý tưởng cách mạng mà Ngườiđã đưa đường chỉ lối.Đó là lời hứa thủy chung của riêng nhà thơ và cũng là ý nguyện của đồng bào miền Nam, của nhân dân Việt Nam với Bác. c. Nghệ thuật: 1,0 - Đoạn thơvới giọngđiệu vừa trang nghiêm, sâu lắng vừa thiết tha,đau xót, tự hào; ngôn ngữthơ giản dị mà cô đọng; hìnhảnh thơ có nhiều sáng tạo kếthợp hài hòa hìnhảnh tả thực và liên tưởng độcđáo. - Thể thơ 8 chữ, xen lẫn những dòng thơ 7 chữ. Nhịp thơ chậm, diễn tả sự trang nghiêm, thành kính và những cảm xúc sâu lắng của niềm mong mỏi thiết tha. - Nghệ thuật nói giảm, nói tránh;điệp ngữ; liệt kê, ẩn dụ được sửdụng đầy sáng tạo. 3)Kết bài 0,5 - Đoạn thơ nói riêng, bài thơ nói chung là nén tâm hương Viễn Phương thành kính dâng lên Bác kính yêu. - Từ đoạn thơ, bài thơbồi đắp tình yêu thương, kính trọng và lòng biếtơn vô hạnvớivị cha già dân tộc. HDC: Học sinh diễn đạt cách khác nhưng đảm bảoyêu cầu vẫn đạtđiểm tốiđa. Tổng điểm 10,0 *Lưu ý: Giáo viên chấm không cho đi ểm hình thức riêng. Nếu bài làm trình bày chưa khoa học, sai từ 5 lỗi chính tả trở lên có thể trừ từ 0,25 điểm đến 0,5điểm.