Các dạng đề đọc hiểu truyện hiện đại môn Ngữ văn 9

Nội dung tài liệu: Các dạng đề đọc hiểu truyện hiện đại môn Ngữ văn 9

1. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 PHẦN 2: CÁC VĂN BẢN TRUYỆN HIỆN ĐẠI VĂN BẢN 1: LÀNG (KIM LÂN) ĐỀ 1 Cho đoạn trích sau: “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ”, cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì ở cái làng ấy nữa. Chúng nó theoTây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ Nước mắt ông lão giàn ra. Về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây( ) a. Đoạn trích trên thuộc tác phẩm nào, của tác giả nào? Ghi rõ thời gian sáng tác tác phẩm. Trong suy nghĩ của ông Hai thì “làng” được nhắc tới là làng nào? b. Nêu nội dung của đoạn văn? c. Qua các câu văn sau Về làm gì ở cái làng ấy nữa. Chúng nó theoTây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ Em cảm nhận được phẩm chất gì của ông Hai? d. Câu “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây” là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp?Theo đoạn trích trên đã sử dụng chủ yếu hình thức ngôn ngữ độc thoại hay độc thoại nội tâm? e. Giải thích ý nghĩa nhan đề tác phẩm. ĐÁP ÁN Câu 1 (3.0 điểm): a.- Tác phẩm: Làng (0,25 điểm) - Tác giả: Kim Lân(0,25 điểm) - HCST: được viết năm 1948, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp(0,25 điểm) - Trong suy nghĩ của ông Hai thì “làng” được nhắc tới là làng Chợ Dầu(0,25 điểm) b. Nội dung của đoạn văn là: Sự giằng xé nội tâm của nhân vật ông Hai giữa việc quay về làng hay không quay về làng khi mụ chủ nhà biết tin và có ý định đuổi gia đinh ông đi(0,5 điểm) c.Phẩm chất của ông Hai là trung thành với kháng chiến, với cách mạng, sẵn sàng hi sinh tình cảm riêng cho tình yêu kháng chiến, yêu đất nước.(0,25 điểm) d. Câu “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây.” là lời dẫn trực tiếp(0,25 điểm)Đoạn trích trên đã sử dụng chủ yếu hình thức ngôn ngữ độc thoại nội tâm (0,25 điểm). e. Ý nghĩa nhan đề Làng:(0,75 điểm) - Đặt tên là “Làng” vì truyện đã khai thác một tình cảm bao trùm, phổ biến trong con người thời kì kháng chiến chống Pháp: tình cảm với quê hương, với đất nước. - Làng ở đây cũng chính là cái Chợ Dầu mà ông Hai yêu như máu thịt của mình, nơi ấy với ông là niềm tin, là tình yêu và niềm tự hào vô bờ bến là quê hương đất nước thu nhỏ. Nhan đề góp phần thể hiện chủ đề tác phẩm. - Nhan đề Làng gợi hình ảnh người nông dân và nông thôn, đây là mảng sáng tác thành công nhất của Kim Lân => Tình cảm yêu làng, yêu nước không chỉ là tình cảm của riêng ông Hai mà còn là tình cảm chung của những người dân Việt Nam thời kì ấy. Vì vậy, nhan đề tác phẩm rất hay và giàu ý nghĩa ĐỀ 2. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: 1 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
2. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 “ Cổ ông lão ngẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không thở được. Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì vướng ở cổ, ông cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi: - Liệu có thật không hở bác? Hay là chỉ lại - Thì chúng tôi vừa ở dưới ấy lên đây mà lại. Việt gian từ thằng chủ tịch mà đi cơ ông ạ. Tây vào làng, chúng nó bảo nhau vác cờ thần ra hoan hô. Thằng chánh Bệu thì khuân cả tủ chè, đỉnh đồng, vải vóc lên xe cam-nhông, đưa vợ con lên vị trí với giặc ở ngoài tỉnh mà lại ” (Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo dục, 2015, tr.165) Câu 1. Đoạn văn trên trích trong văn bản nào? Tác giả là ai? Câu 2. Phương thức biểu đạt trong đoạn văn trên là gì? Câu 3. Trong những câu văn sau: Một lúc lâu ông mới rặng è è, nuốt một cái gì vướng ở cổ, ông cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi: - Liệu có thật không hở bác? Hay là chỉ lại Là dẫn lời nói hay ý nghĩ? Là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp? Dấu hiệu nhận biết là gì? Câu 4. Đoạn văn trên khắc họa tâm trạng gì của nhân vật? ĐÁP ÁN 1. - Đoạn văn trên trích trong văn bản: Làng - Tác giả: Kim Lân 2. - Phương thức biểu đạt trong đoạn văn trên là: + Tự sự. + Miêu tả (HS nêu cả biểu cảm) 3.- Dẫn lời nói. - Dẫn theo cách trực tiếp. - Dấu hiệu nhận biết: Sử dụng dấu hai chấm và dấu gạch ngang đánh dấu lời thoại. 4- Đoạn văn trên khắc họa: + Tâm trạng sững sờ, đột ngột (hoặc bàng hoàng, bất ngờ ) + Đau khổ (hoặc đau đớn) + Không tin làng chợ Dầu làm Việt gian theo giặc. ĐỀ 3 Câu 1: (3,0 điểm) Đọc đoạn trích: “Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. Ông kiểm điểm từng người trong óc. Không mà, họ toàn là những người có tinh thần cả mà. Họ đã ở lại làng, quyết tâm một sống một chết với giặc, có đời nào lại cam tâm làm điều nhục nhã ấy! Nhưng sao lại nảy ra cái tin như vậy được? Mà thằng chánh Bệu thì đích là người làng không sai rồi. Không có lửa làm sao có khói? Ai người ta hơi đâu bịa tạc ra những chuyện ấy làm gì. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Rồi đây biết làm ăn, buôn bán ra sao? Ai người ta chứa. Ai người ta buôn bán mấy. Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước Lại còn bao nhiêu người làng, tan tác mỗi người một phương nữa, không biết họ đã rõ cái cơ sự này chưa? " (Ngữ văn 9, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam) 2 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
3. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 Thực hiện các yêu cầu sau: a) Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? Tác giả là ai? Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ? b) Chỉ ra và gọi tên thành phần biệt lập trong câu: “Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được." c) Ông lão trong đoạn trích trên là nhân vật nào? “Họ đã ở lại làng, quyết tâm một sống một chết với giặc, có đời nào lại cam tâm làm điều nhục nhã ấy!" là lời trần thuật của tác giả hay lời độc thoại của nhân vật? Điều “nhục nhã" được nhắc đến trong câu là gì? d) Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong câu: “Lại còn bao nhiêu người làng, tan tác mỗi người một phương nữa, không biết họ đã rõ cái cơ sự này chưa? " ĐÁP ÁN a. Đoạn trích trong tác phẩm “Làng” - Tác giả: Kim Lân - Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm: Truyện ngắn Làng được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp và đăng lần đầu trên tạp chí “Văn nghệ” (1948). b.Chỉ ra và gọi tên thành phần biệt lập trong câu: “Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được”. - Thành phần biệt lập: “Chả nhẽ” - Tên gọi: Tình thái c. - “Ông lão” là nhân vật ông Hai - Lời độc thoại của nhân vật - Điều “nhục nhã”: làng chợ Dầu theo giặc d.- Biện pháp tu từ: Câu hỏi tu từ - Tác dụng: + Thể hiện tâm trạng băn khoăn, lo âu, đau xót tủi hổ của ông Hai khi biết tin làng Dầu theo giặc. Qua đó, thể hiện tình yêu làng, yêu nước của ông. +Tạo giọng điệu sinh động cho câu văn và gợi lên những tưởng tượng phong phú ở người đọc. ĐỀ 4 Ồ, sao mà độ ấy vui thế. Ông thấy mình như trẻ ra. Cũng hát hỏng, bông phèng, cũng đào, cũng cuốc mê man suốt ngày. Trong lòng ông lão lại thấy náo nức hẳn lên. Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa? Những đường hầm bí mật chắc là còn khướt lắm. Chao ôi ! Ông lão nhớ làng, nhớ cái làng quá a. Đoạn văn trên được trích từ tác phẩm nào? Tác giả là ai? b. Phân tích cấu tạo ngữ pháp của câu: “Ông lại muốn về làng, tại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá ” 3 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
4. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 c. Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn: “Ông lão nhớ làng, nhớ cái làng quá." .Nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của truyện Làng e. Câu in đậm xét về cấu tạo là kiểu câu gì? g. Chỉ ra thành phần biệt lập? ĐÁP ÁN Câu 1: a. Đoạn văn được trích từ tác phẩm Làng của nhà văn Kim Lân. b. Cấu tạo ngữ pháp của câu: “Ông (CN) lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá (VN),” c. Biện pháp tu từ được sử dụng trong câu văn: “Ông lão nhớ làng, nhớ cái làng quá. " Phép điệp: "Nhớ" - Tác dụng: Nhấn mạnh vào nỗi nhớ làng của ông Hai, và giúp câu văn có nhịp điều. d.Nội dung: thể hiện tình yêu làng quê thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến ở nhân vật ông Hai. Qua đó thể hiện tinh thần yêu nước của nhân ta trong thời kì kháng chiến chống Pháp. - Nghệ thuật: xây dựng tình huống tâm lí, miêu tả sinh động diễn biến tâm trạng và ngôn ngữ nhân vật quần chúng. e.- Câu in đậm: Câu rút gọn g.- Thành phần biệt lập: + Thành phần tình thái: Những đường hầm bí mật chắc còn là khướt lắm. + Thành phần cảm thán: Ồ, sao mà độ ấy vui thế. (HS phải chỉ ra được câu văn có thành phần biệt lập, gọi tên cụ thể và gạch chân thành phần biệt lập trong câu) ĐỀ 5 Câu 1. (3,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu: “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ”, cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì ở cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ Nước mắt ông lão giàn ra. Về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây ( ) a) Đoạn trích trên thuộc tác phẩm nào? Ai là tác giả? 4 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
5. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 b) Nêu nội dung của đoạn trích và cho biết hình thức ngôn ngữ chủ yếu nào đã được sử dụng? c) Qua các câu văn sau in đậm em thấy được vẻ đẹp nào trong phẩm chất của nhân vật ông Hai? - Nội dung của đoạn trích: Sự giằng xé nội tâm của nhân vật ông Hai giữa việc quay về làng hay không quay về làng khi mụ chủ nhà biết tin và có ý định sẽ đuổi gia đình ông đi. - Hình thức ngôn ngữ chủ yếu được sử dụng trong đoạn trích là độc thoại nội tâm. - Những câu văn in đậm thể hiện vẻ đẹp phẩm chất của ông Hai: Trung thành với kháng chiến, với cách mạng mà biểu tượng là cụ Hồ, sẵn sàng hi sinh tình cảm riêng cho tinh thần kháng chiến, tình yêu đất nước. ĐỀ 6 Câu 1 Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: Ông lại muốn về làng, lại muốn được cùng anh em đào đường đắp ụ, xẻ hào, khuân đá (1). Không biết cái chòi gác ở đầu làng đã dựng xong chưa? (2) Những đường hầm bí mật chắc còn là khướt lắm. (3) (Ngữ văn 9, Tập một, tr. 163, NXB Giáo dục) a. Đoạn trích trên trích trong văn bản nào? Tác giả là ai? Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích? (1,0 điểm) b. Chỉ ra một biện pháp tu từ và nêu hiệu quả diễn đạt của biện pháp tu từ đó trong câu (1)? (1,0 điểm) c. Trong đoạn trích trên, câu nào là lời trần thuật của tác giả? Câu nào là lời độc thoại nội tâm của nhân vật? Nêu tác dụng của lời độc thoại nội tâm trong việc biểu đạt nội dung? (1,0 điểm) Câu 1 (3,0 điểm) a. - Đoạn trích trên trích trong văn bản Làng (0,25 điểm) - Tác giả là Kim Lân.(0,25 điểm) - Đoạn trích sử dụng phương thức biểu đạt chính là: Tự sự (0,5 điểm) b. Đoạn trích có sử dụng biện pháp tu từ: liệt kê “đào đường”, “đắp ụ”, “xẻ hào”, “khuân đá” hoặc phép điệp ngữ “lại muốn” nhắc lại hai lần.(Hs nêu được một trong hai biện pháp tu từ: 0,5 điểm) =>Tác dụng: - Phép liệt kê: Tái hiện những công việc trong kháng chiến mà trước khi đi tản cư ông Hai vẫn hay làm cùng anh em, qua đó bộc lộ nỗi nhớ da diết của ông Hai với làng quê và cách mạng, một biểu hiện của tình yêu làng, yêu nước của người nông dân. - Phép điệp ngữ: Nhấn mạnh ước muốn tha thiết của ông Haiở nơi tản cư, muốn được về làng, được gắn bó cùng làng và kháng chiến, một biểu hiện của tình yêu làng, yêu nước của người nông dân. (Hs nêu tác dụng của biện pháp tu từ tương ứng đã xác định: 0,5 điểm) 5 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
6. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 c. Trong đoạn trích trên, câu (1) là lời trần thuật của tác giả, câu (2) (3) là lời độc thoại nội tâm của nhân vật. (0,5 điểm) =>Tác dụng của các lời độc thoại nội tâm: Thể hiện nỗi nhớ làng của ông Hai khi ông phải đi tản cư. Ông băn khoăn về cái chòi gác đầu làng, về những đường hầm bí mật, mong muốn được trở về làng để tham gia kháng chiến. Tình yêu làng đó cũng là biểu hiện của tình yêu đất nước. (0,5 điểm) ĐỀ 7 Câu 1 Cho đoạn trích sau: “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ”, cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì ở cái làng ấy nữa. Chúng nó theoTây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ Nước mắt ông lão giàn ra. Về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây( ) a. Đoạn trích trên thuộc tác phẩm nào, của tác giả nào? Ghi rõ thời gian sáng tác tác phẩm. b. Nêu nội dung của đoạn văn? c. Câu “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây.” là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp? d. Theo đoạn trích trên đã sử dụng chủ yếu hình thức ngôn ngữ độc thoại hay độc thoại nội tâm ? * GỢI Ý: a. - Tác phẩm: Làng - Tác giả: Kim Lân, truyện - HCST: được viết năm 1948, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. b. Nội dung của đoạn văn là: Sự giằng xé nội tâm của nhân vật ông Hai giữa việc quay về làng hay ở lại. c. Câu “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây.” là lời dẫn trực tiếp. d. đoạn trích trên đã sử dụng chủ yếu hình thức ngôn ngữ độc thoại nội tâm ĐỀ 8 Trong văn bản “Làng”của Kim Lân có đoạn: “Nhưng sao lại nảy ra cái tin như vậy được? Mà thằngChánh Bệu thì đích là người làng không sai rồi. Không có lửa làm sao có khói? Ai người ta hơi đâu bịa ra những chuyện ấy làm gì. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Rồi đây biết làm ăn, buôn bán ra sao? Ai người ta chứa. Ai người ta buôn bán mấy. Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước Lại còn bao nhiêu người làng, tan tác mỗi người một phương nữa, không biết họ đã rõ cái cơ sự này chưa?” (SGK Ngữ văn 9, tập một, trang 166) a. Tâm trạng của nhân vật được nói đến trong đoạn trích trên là ai? “Cái cơ sự này” trong đoạn trích là điều gì? b. Việc sử dụng liên tiếp các câu nghi vấn trong đoạn văn trên có tác dụng gì trong khi diễn tả những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật? * GỢI Ý: a. 6 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
7. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 - Tâm trạng của nhân vật được nói đến trong đoạn trích trên là: Ông Hai. - “Cái cơ sự này” trong đoạn trích là: cái tin làng Chợ Dầu theo giặc làm Việt gian. b. - Tác dụng: Thể hiện tâm trạng băn khoăn, day dứt, dằn vặt, đau khổ không nguôi của ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc. ĐỀ 9 .Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: “Cổ ông lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không thở được. Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì vướng ở cổ, ông cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi: - Liệu có thật không hở bác? Hay là chỉ lại Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lén đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu ông lão nắm chặt hai tay lại và rít lên: - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này!” (Làng – Kim Lân) a. Tâm trạng ấy của nhân vật ông Hai được nảy sinh từ tình huống nào? Nêu ý nghĩa của tình huống. b. Hãy chỉ rõ các hình thức diễn đạt trong đoạn văn trên? Những hình thức ấy thể hiện tâm trạng gì của nhân vật? * GỢI Ý: a. Tình huống: Ông Hai – một người rất yêu làng, tự hào về làng, đang rất vui mừng khi nghe tin chiến thắng thì biết được tin làng chợ Dầu theo giặc. Ông vô cùng sững sờ, bàng hoàng, đau đớn. b. Các hình thức diễn đạt trong đoạn văn trên: + Đối thoại: Ông Hai vồn vã hỏi tin người đàn bà à nghi ngờ, không dám tin. + Độc thoại nội tâm: Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? ->Đau khổ, tủi thân tủi phận. + Độc thoại: Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này! ->Tức giận. ->Các hình thức diễn đạt phong phú đã làm nổi bật những cung bậc cảm xúc của ông Hai. ĐỀ 10 Câu 1: Nhan đề của truyện là "Làng" sao không phải là "Làng Dầu" chẳng hạn. Từ nhan đề của truyện, em hiểu gì về chủ đề của tác phẩm ? Gợi ý trả lời Nhan đề của truyện là "Làng" không phải là “Làng Dầu” vì nếu là “Làng Dầu” thì vấn đề mà tác giả đề cập tới chỉ nằm trong phạm vi nhỏ hẹp, cụ thể ở một làng. Dụng ý của tác giả muốn nói tới một vấn đề mang tính phổ biến ở khắp các làng quê, có trong mọi người nông dân. Bởi thế "làng" là nhan đề hợp lý với dụng ý của tác giả. Qua đó ta hiểu chủ đề của truyện: ca ngợi tình yêu làng quê tha thiết của những người nông dân Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp. Như vậy, nhan đề "làng" vừa nói lên được cái riêng là tình yêu làng của ông Hai, đồng thời qua cái riêng ấy, cũng nói lên được cái chung: tấm lòng của những người dân quê đất Việt. 7 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
8. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 Câu 2: Trong "Làng", Kim Lân có kể về ông Hai cứ múa tay lên mà khoe nhà ông bị giặc đốt, đốt nhẵn. Chi tiết này dường như vô lý. Ý kiến của em như thế nào? Ghi lại vắn tắt. Gợi ý trả lời Trong "Làng", chi tiết kể về ông Hai cứ múa tay lên mà khoe nhà ông bị đốt nhẵn Mới đọc chi tiết này, ta thấy dường như vô lý bởi ngôi nhà là cả một tài sản quá lớn. Hơn thế nó còn gắn với bao kỷ niệm vui buồn rất thiêng liêng của mỗi con người. Mất nó ai mà không xót xa đau đớn ? Nhưng ông Hai lại có cử chỉ “Múa tay lên để khoe" đó là biểu hiện của tâm trạng sung sướng, sung sướng đến tột độ. Tâm trạng này dường như có vẻ không bình thường? Không ! Đặt ông Hai trong hoàn cảnh của "Làng", làng Dầu đang bị hai tiếng việt gian theo tây thì ông Hai vui sướng sao được vì nhà bị tây đốt là bằng chứng hùng hồn rằng làng Dầu của ông vẫn theo kháng chiến, theo cách mạng, đó là một làng quê anh hùng, đứng dậy chống thực dân Pháp. Chắc hẳn mất nhà ông Hai cũng đau lắm chứ, xót xa lắm chứ. Nhưng dù thế nào thì nhà còn có thể xây dựng lại được, song danh dự của làng đâu dễ lấy lại? Ông đã quên ??? sự mất mát riêng để tự hào sung sướng trong vẻ đẹp, sức mạnh chung của làng quê, đất nước, thế đấy, niềm vui, nỗi buồn của ông Hai luôn gắn liền với vận mệnh của Làng Dỗu. Thế mới biết ông Hai yêu làng quê tha thiết đến chừng nào! Tình yêu làng quê được mở rộng, hoà quện trong tình yêu tổ quốc thật sâu nặng và thiêng liêng. Câu 3: Vì sao khi xây dựng hình tượng nhân vật chính luôn hương về làng Chợ Dầu nhưng Kim Lân lại đặt tên truyện là “Làng” mà không phải là “Làng Chợ Dầu” chẳng hạn? Gợi ý trả lời Đặt tên truyện là Làng – một danh từ chung chứ không phải “Làng Chợ Dầu” – một danh từ riêng để tạo ý nghĩa khái quát cho tác phẩm. Nhà văn muốn nói đến mọi người làng trên đất nước và tình yêu làng của mọi người dân trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược. Nhan đề Làng đã nhấn mạnh được chủ đề của tác phẩm và gây ấn tượng đậm nét trong người đọc. Đề 11: Cho đoạn trích sau trong tác phẩm “Làng” của nhà văn Kim Lân và trả lời câu hỏi “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ”, cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì ở cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ Nước mắt ông lão giàn ra. Về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây( ) Ông Hai nghĩ rợn cả người. Cả cuộc đời đen tối, lầm than cũ nổi lên trong ý nghĩ ông. Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Về bây giờ ra ông chịu mất hết à? Không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù.” a) Đoạn trích trên thuộc tác phầm nào, của tác giả nào? Ghi rõ thời gian sáng tác tác phẩm. b) Nêu tình huống truyện cơ bản của tác phẩm trên. c) Câu “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ” là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp? d) Có bạn cho rằng đoạn trích trên đã sử dụng chủ yếu hình thức ngôn ngữ độc thoại, lại có bạn cho rằng đó là đọc thoại nội tâm. Ý kiến của em thế nao? Gợi ý làm bài a) Đoạn trích đó nằm trong truyện “Làng” của nhà văn Kim Lân, truyện được viết năm 1948, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. 8 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
9. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 b) Truyện “Làng” đươc xây dựng dựa trên tình huống gay cấn để làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của nhân vật ông Hai. Tình huống ấy là ông Hai vốn rất yêu làng nhưng bỗng một hôm ông nghe được tin làng ông theo giặc từ những người tản cư dưới xuôi lên. c) Câu nói đó là lời dẫn trực tiếp. d) Đoạn văn trích này chủ yếu dùng ngôn ngữ độc thoại nội tâm, đó là những lời nói bên trong của nhân vật, không nói ra thành tiếng. Đề 12 Tâm trạng nhân vật ông Hai (Làng – Kim Lân) trong những ngày nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc được tả như sau: Ông Hai vẫn trằn trọc không sao ngủ được. Ông hết trở mình bên này lại trở mình bên kia, thở dài. Chợt ông lão lặng hẳn đi, chân tay nhủn ra, tưởng chừng không thể cất lên được có tiếng nói léo xéo ở gian trên. Tiếng mụ chủ Mụ nói cái gì vậy? Mụ nói cái gì mà lào xào thế? Trống ngực ông lão đập thình thịch. Ông lão nín thở, lắng tai nghe ra bên ngoài (Làng, Kim Lân) 1. Nếu lược bỏ các dấu ba chấm và câu hỏi trong đoạn văn trên thì cách miêu tả nhân vật và giá trị biểu cảm của đoạn văn có gì thay đổi? Vì sao? 2. Trong một đoạn trích của Truyện Kiều đã học cũng có bốn câu thơ dùng câu hỏi để diễn tả tâm trạng nhân vật. Hãy chép lại những câu thơ đó (ghi rõ tên đoạn trích). 3. Viết một câu văn nhận xét tâm trạng nhân vật ông Hai trong đoạn văn trên. Gợi ý làm bài 1. Nếu lược bỏ các dấu ba chấm và câu hỏi trong đoạn văn trên thì cách miêu tả nhân vật vẫn không thay đổi: tâm trạng nhân vật vẫn được miêu tả qua cử chỉ, hành động và độc thoại nội tâm. Nhưng giá trị biểu cảm của đoạn văn sẽ ảnh hưởng: tâm trạng lo lắng buồn bã, sợ hãi và nghe ngóng của ông Hai không rõ nữa, tốc độ phát triển nhân vật cũng nhanh hơn. 2. Bốn câu thơ có dùng câu hỏi diễn tả tâm trạng nhân vật trong Truyện Kiều là: Buồn trông cửa bể chiều hôm, Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? (Kiều ở lầu Ngưng Bích) Đề 13 Đọc kĩ đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi: “Cả làng chúng nó Việt gian, theo Tây ” cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Hồ Nước mắt ông giàn ra. Về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây. Ông lão nghĩ ngay đến mấy thằng kì lí chuyên môn khua khoét ngày trước lại ra vào hống hách trong cái đình ” 1. Nêu nội dung của đoạn văn? 2. Câu văn “Hay là quay về làng? ” thuộc kiểu câu nào chia theo mục đích nói? 3. Dấu ngoặc kép trong đoạn văn có tác dụng gì? Gợi ý làm bài 1. Nội dung của đoạn văn: Sự giằng xé nội tâm của nhân vật ông Hai giữa việc quay về làng hay ở lại. 2. Câu văn “Hay là quay về làng? ” thuộc kiểu câu nghi vấn. 3. Tác dụng dấu ngoặc kép: Đánh dấu lời thoại trực tiếp Đề 14 9 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
10. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 Cho đoạn văn sau: (1) Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra.(2) Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư ? (3) Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư ? (4) Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu (5) Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: – (6) Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (Ngữ Văn 9 tập 1- Nhà xuất bản Giáo dục 2015) 1. Cho biết đoạn văn trên trích trong tác phẩm nào? Ai là tác giả? Nêu hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm đó? 2. Xác định những câu là lời độc thoại nội tâm trong đoạn văn trên. Những lời độc thoại nội tâm ấy thể hiện tâm trạng gì của nhân vật? 3. Hãy viết một đoạn văn giới thiệu về nhân vật “ông lão” trong tác phẩm được xác định ở câu hỏi 1 (viết không quá nửa trang giấy thi). Gợi ý làm bài 1. Đoạn văn trên trích trong tác phẩm Làng của Kim Lân. Hoàn cảnh sáng tác: 1948 những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. 2. Độc thoại nội tâm: câu 2, 3, 4. Thể hiện tâm trạng: nỗi đau đớn, xót xa của ông Hai, thương thân, thương con khi nghĩ đến những đứa con của mình bị hắt hủi, xa lánh vì chúng là trẻ con của làng Chợ Dầu (trong tình huống có tin làng Chợ Dầu theo giặc). 3. Cần nêu các ý sau: Ông Hai – người nông dân quê ở làng Chợ Dầu – là người có tình yêu làng tha thiết, mãnh liệt. Ông luôn kể và khoe, tự hào về làng Chợ Dầu của mình. Đi sơ tán, ông nhớ không nguôi về làng mình, nhớ những ngày ở làng tích cực chuẩn bị kháng chiến: đào đường, đắp ụ Nghe tin làng Chợ Dầu Việt gian theo Tây, ông choáng váng, đau đớn, tủi nhục Ông đã trải qua những ngày căng thẳng, đấu tranh tư tưởng gay gắt giữa một bên là tình yêu làng, một bên là lòng trung thành với cách mạng và kháng chiến. Khi tin được cải chính, ông vô cùng vui sướng, đi khoe về làng – mặc dù nhà ông đã bị đốt nhẵn Tình yêu làng và yêu nước trong ông đã hòa làm một. Ông Hai là hình ảnh tiêu biểu cho người nông dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp. ĐỀ 15 Cho đoạn trích dưới đây và trả lời câu hỏi: "Chợt ông lão lặng hẳn đi, chân tay nhũn ra, tưởng chừng như không cất lên được Có tiếng nói léo xéo ở gian trên. Tiếng mụ chủ Mụ nói cái gì vậy ? Mụ nói cái gì mà lào xào thế ? Trống ngực ông lão đập thình thịch.”. Câu 1: Phần trích trên trích từ văn bản nào? Của ai? Giới thiệu đôi nét về tác giả. Câu 2: Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích? Câu 3: Tìm câu đặc biệt trong đoạn trích trên. Câu 4: Xác định từ tượng thanh trong đoạn trích. Nêu tác dụng. Đáp án đề đọc hiểu Làng Câu 1: Phần trích trên trích từ tác phẩm Làng của nhà văn Kim Lân. Giới thiệu đôi nét về tác giả: Kim Lân (1920 – 2007), tên khai sinh là Nguyễn Văn Tài, quê ở huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Ông là nhà văn chuyên viết truyện ngắn và đã có sáng tác đăng báo từ trước Cách mạng tháng Tám 1945. Vốn gắn bó và am hiểu sâu sắc cuộc sống ở 10 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
11. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 nông thôn, Kim Lân hầu như chỉ viết về sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân. Năm 2001, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Câu 2: Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là: Tự sự Câu 3: Câu đặc biệt trong đoạn trích trên là: "Có tiếng nói léo xéo ở gian trên" và "Tiếng mụ chủ" Câu 4: Từ tượng thanh trong đoạn trích: Léo xéo, lào xào, thình thịch Tác dụng: mô phỏng âm thanh. ĐỀ 16 Cho đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ”, cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng? Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì ở cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến, bỏ cụ Hồ Nước mắt ông lão giàn ra. Về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây( ) Ông Hai nghĩ rợn cả người. Cả cuộc đời đen tối, lầm than cũ nổi lên trong ý nghĩ ông. Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Về bây giờ ra ông chịu mất hết à? Không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù.” Câu 1: Đoạn trích trên thuộc tác phẩm nào, của tác giả nào? Ghi rõ thời gian sáng tác tác phẩm. Câu 2: Nêu nội dung của đoạn văn? Câu 3: Câu “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ” là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp? Câu 4: Câu văn “Hay là quay về làng? ” thuộc kiểu câu nào chia theo mục đích nói? Câu 5: Dấu ngoặc kép trong đoạn văn có tác dụng gì? Câu 6: Có bạn cho rằng đoạn trích trên đã sử dụng chủ yếu hình thức ngôn ngữ độc thoại, lại có bạn cho rằng đó là độc thoại nội tâm. Ý kiến của em thế nào? Đáp án đề đọc hiểu Làng Câu 1: Đoạn trích trên nằm trong truyện Làng của nhà văn Kim Lân, truyện được viết năm 1948, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Câu 2: Nội dung của đoạn văn là: Sự giằng xé nội tâm của nhân vật ông Hai giữa việc quay về làng hay ở lại. Câu 3: Câu “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây ” là lời dẫn trực tiếp. Câu 4: Câu văn “Hay là quay về làng? ” thuộc kiểu câu nghi vấn. Câu 5: Tác dụng dấu ngoặc kép là: Đánh dấu và trích dẫn lời thoại trực tiếp Câu 6: Đoạn văn trích này chủ yếu dùng ngôn ngữ độc thoại nội tâm, đó là những lời nói bên trong của nhân vật, không nói ra thành tiếng. ĐỀ 17 Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi: Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lén đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ tràn ra Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu ông lão nắm chặt hai tay lại và rít lên: 11 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH
12. CÁC DẠNG ĐỀ ĐỌC HIỂU TRUYỆN HIỆN ĐẠI MÔN NGỮ VĂN 9 - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này! Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình nói không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. Ông kiểm điểm từng người trong óc. Không mà, họ toàn là những người có tinh thần cả mà. Họ đã ở lại làng. Quyết tâm một sống một chết với giặc, có đời nào lại can tâm làm điều nhục nhã ấy! Nhưng sao lại nảy ra cái tin như vậy được? Mà thằng chánh Bệu thì đích thị là người làng không sai rồi. Không có lửa thì sao có khói? Ai người ta hơi đâu bịa tạc ra những chuyện ấy làm gì. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Rồi đây biết làm ăn, buôn bán ra sao? Ai người ta chứa. Ai người ta buôn bán mấy. Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt gian bán nước Lại còn bao nhiêu người làng, tan tác mỗi người một phương nữa không biết họ đã rõ cái cơ sự này chưa? Câu 1: Nêu nội dung chính của đoạn trích Câu 2: Trong đoạn: Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình nói không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. Ông kiểm điểm từng người trong óc. Không mà, họ toàn là những người có tinh thần cả mà. Họ đã ở lại làng. Quyết tâm một sống một chết với giặc, có đời nào lại can tâm làm điều nhục nhã ấy. “Ông lão” trong đoạn trích trên là nhân vật nào? Điều “nhục nhã” được nói đến là điều gì? Những câu văn nào là lời trần thuật của tác giả, những câu văn nào là lời độc thoại nội tâm của nhân vật? Những lời độc thoại nội tâm ấy thể hiện tâm trạng gì của nhân vật? Câu 3: Câu “Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được.” thì từ “ Chả nhẽ” là thành phần gì trong câu? Nêu rõ tên thành phần đó? Câu 4: Đoạn văn "Nhưng sao lại nảy ra cái tin cái cơ sự này chưa? " là lời của ai? Điều đó có ý nghĩa gì trong việc bộc lộ tâm trạng của nhân vật ông Hai? Câu 5: Chỉ ra thành phần tình thái trong câu: "Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được" Câu 6: Đoạn trích được kể theo ngôi thứ mấy? Từ nào là từ hán Việt trong đoạn trích. Đáp án đề đọc hiểu Làng Câu 1: Nội dung chính của đoạn trích trên là: Đoạn trích nói về tâm trạng đau đớn của ông Hai khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc. Câu 2: Trong đoạn: "Ông lão bỗng ngừng lại có đời nào lại can tâm làm điều nhục nhã ấy", “Ông lão” trong đoạn trích trên là nhân vật ông Hai. - Điều "nhục nhã" được nói đến là làng Chợ Dầu theo giặc. - Những câu văn nào là lời trần thuật của tác giả: (1) “Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. (3) Ông kiểm điểm từng người trong óc - Những câu văn là lời độc thoại của nội tâm của nhân vật: (2) Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. 12 THCS NINH XÁ NGUYỄN THỊ KIM OANH