Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 39 - Bài 8: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - Trường THCS Quán Toan

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 39 - Bài 8: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - Trường THCS Quán Toan

1. Chỉ ra và phân tích tác dụng của các yếu tố miêu tả trong đoạn văn tự sự sau đây: Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bây giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. (Nguyên Hồng, Trong lòng mẹ)
2. Tiết 39 – Bài 8 MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 1. Ví dụ a) Ví dụ 1 Văn bản “Kiều ở lầu Ngưng Bích”
3. Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. Buồn trông cửa bể chiều hôm, Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa ? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu ? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi.
4. Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. Bốn bề bát ngát xa trông, Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. -> Tái hiện hình ảnh dãy núi mờ xa, trăng gần, cồn cát, bụi mờ -> Thiên nhiên mênh mông, hoang vắng, rợn ngợp
5. Tưởng người dưới nguyệt chén đồng, Tin sương luống những rày trông mai chờ. Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. Xót người tựa cửa hôm mai, Quạt nồng ấp lạnh, những ai đó giờ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm. Nỗi nhớ, niềm thương, nỗi xót xa, ân hận, day dứt của Thúy Kiều dành cho Kim Trọng và cha mẹ
6. - Nội tâm: ý nghĩ, tình cảm bên trong (dấu kín, không bộc lộ thành lời) - Miêu tả nội tâm: tái hiện lại bằng ngôn ngữ những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng , giúp người đọc/người nghe hình dung và cảm nhận được các cung bậc tình cảm, cảm xúc của nhân vật
7. Tưởng người dưới nguyệt chén đồng, Tin sương luống những rày trông mai chờ. Bên trời góc bể bơ vơ, Tấm son gột rửa bao giờ cho phai. Xót người tựa cửa hôm mai, Quạt nồng ấp lạnh, những ai đó giờ? Sân Lai cách mấy nắng mưa, Có khi gốc tử đã vừa người ôm. Nỗi nhớ, niềm thương, nỗi xót xa, ân hận, day dứt của Thúy Kiều dành cho Kim Trọng và cha mẹ -> Thủy chung, hiếu thảo, giàu đức hi sinh, giàu lòng vị tha
8. *Vai trò/tác dụng của miêu tả nội tâm - Khắc họa chân dung tinh thần của nhân vật (những trăn trở, dằn vặt, những rung động trong tư tưởng, tình cảm của nhân vật...) - Khắc họa đặc điểm, tính cách nhân vật -> Đây là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động
9. Buồn trông cửa bể chiều hôm, Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa ? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu ? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. - Tái hiện hình ảnh cửa bể, con thuyền, ngọn nước mới sa, hoa trôi, nội cỏ, chân mây mặt đất, gió cuốn mặt duềnh -> Thể hiện tâm trạng và cảnh ngộ của Thúy Kiều: nỗi buồn tha hương, sự cô đơn, thân phận nổi nênh vô định và cả sự bàng hoàng, lo sợ
10. *Lưu ý - Sự phân biệt giữa miêu tả bên ngoài với miêu tả nội tâm chỉ là tương đối: + khi miêu tả bên ngoài đã có gửi gắm tình cảm + khi miêu tả nội tâm cũng có sự đan xen yếu tố miêu tả bên ngoài
11. Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau,nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. (Nam Cao, Lão Hạc) => Miêu tả hình ảnh của lão Hạc lúc kể lại với ông giáo chuyện bán cậu Vàng - Các chi tiết miêu tả ngoại hình này thể hiện một cõi lòng vô cùng đau đớn, xót xa, ân hận, thương tiếc -> Miêu tả gián tiếp
12. - Từ việc miêu tả hoàn cảnh, ngoại hình -> thấy được tâm trạng bên trong của nhân vật - Từ việc miêu tả tâm trạng -> hiểu được hình thức bên ngoài
13. *Các cách miêu tả nội tâm - Miêu tả trực tiếp : diễn tả những ý nghĩ, tình cảm, cảm xúc của nhân vật - Miêu tả gián tiếp: miêu tả qua cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục của nhân vật
14. Bài 1. Điền vào chỗ có dấu . những từ ngữ thích hợp để hoàn chỉnh nhận định sau Miêu tả .. nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, ..cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng ..nhân vật , làm cho nhân vật sinh động
15. Bài 2. Tìm, nêu tác dụng của yếu tố miêu tả nội tâm trong đoạn văn tự sự sau đây: Vui thì vui thật, nhưng tôi vẫn cứ bồn chồn không yên. Không hiểu sao, cái Trinh, đứa bạn thân nhất của tôi, giờ này vẫn chưa đến. Chẳng lẽ nó lại quên ngày vui của tôi ? Không,Không, con bé vốn chu đáo lắm kia mà!mà!Bạn bè đã bắt đầu ra về, tôi cũng bồn chồn. Tôi không trách Trinh nữa mà bắt đầu lo. Hay làlà Trinh đã gặp tai nạn gì giữa đường chăng ? (Trần Hoài Dương, Món quà sinh nhật)
16. Bài 3/sgk. Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi với bạn - Sự việc - Thời gian, không gian xảy ra sự việc - Diễn biến sự việc - Tâm trạng: + khi xảy ra chuyện + sau khi xảy ra chuyện - Cách xử sự + với bạn + với bản thân
17. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 1. Giao bài, hướng dẫn học bài - Nắm chắc nội dung phần ghi nhớ/sgk, T117 và nội dung kiến thức trong tiết học 2. Chuẩn bị bài sau - Hoàn chỉnh bài tập 3 /sgk – T117 để chuẩn bị luyện nói trước lớp
18. xin ch©n thµnh c¶m ¬n !