Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 112, tác phẩm: Viếng lăng Bác

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 112, tác phẩm: Viếng lăng Bác

1. Tiết 112KIEÅM TRA BAØI CUÕ ViÕng l¨ng B¸c - Đọc thuộc lòng hai khổ thơ mà em thích nhất trong bài thơ Mùa xuân Viễnnho phươngnhỏ của Thanh Hải và nêu cảm nhận của em về hai khổ thơ đó?
2. I. Tìm hiểu chung : 1. Tác giả : - Viễn phương (1928-2005) - Tên khai sinh là Phan Thanh Viễn - Quê: An Giang. - Ông là cây bút xuất hiện sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng miền Nam. - Thơ ông thường nhỏ nhẹ, giàu - Các tập thơ chính: tình cảm và chất thơ mộng, dù + Quê hương địa đạo trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt + Mắt sáng học trò nhất +Có đâu như ở miền Nam. * Tác phẩm tiêu biểu + Như mây mùa xuân + Anh hùng gạt mìn
3. 2. Tác phẩm * Xuất xứ: “ Viếng lăng Bác” (1976) in trong tập “Như mây mùa xuân” (1978). * Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được sáng tác vào tháng 4 – 1976, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vừa khánh thành, Viễn Phương ra thăm miền Bắc, lần đầu tiên cùng đoàn đại biểu miền Nam vào viếng Bác Hồ. * Thể thơ : Thể thơ 8 chữ ( Có đan xen những câu thơ 7 chữ và 9 chữ
4. Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân
5. Bác nằm trong lăng giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim! Mai về miền Nam thương trào nước mắt Muốn là con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. 4- 1976 ( Viễn Phương, trong Thơ Việt Nam 1945-1985)
6. Bố cục, mạch cảm xúc của bài thơ Khổ 1: Cảm xúc của tác giả trước cảnh vật bên ngoài lăng Bác Khổ 2: Cảm xúc khi hòa vào dòng người vào lăng viếng Bác Khổ 3: Cảm xúc khi vào trong lăng viếng Bác Khổ cuối: Cảm xúc khi dời lăng Bác ra về. => Mạch cảm xúc vận động theo hành trình vào lăng viếng Bác.
7. 1. Khổ 1: Cảm xúc của tác giả trước cảnh vật bên ngoài lăng Bác - Mở đầu bài thơ là niềm xúc động chân thành của Viễn Phương khi được ra thăm lăng Bác. Câu thơ như một lời thông báo ngắn gọn mà chứa đựng nhiều cảm xúc: + Với cách xưng hô "con“ – “Bác” : đã tạo ra không khí thân mật gần gũi, vừa thành kính, thiêng liêng. Nói giảm nói tránh “thăm”. + Mặt khác Tg còn sử dụng NT nói giảm, nói tránh: dùng từ thăm thay cho từ viếng -> Tạo sắc thái gần gũi, thân mật đồng thời khẳng định Bác còn sống mãi trong trái tim ND miền Nam nói riêng và trong lòng DTVN nói chung -> Cách xưng hô và dùng từ trên giúp người đọc cảm nhận được tình cảm xúc động, nhớ thương của người con miền Nam đối với Bác.
8. 1. Cảm xúc của tác giả trước cảnh bên ngoài lăng Bác: - Đến lăng Bác, hình ảnh đầu tiên mà TG quan sát được và có ấn tượng đậm nét là hình ảnh hàng tre: + Trước hết, đây là hình ảnh mang ý nghĩa tả thực nó gợi một không gian thân thuộc của làng quê VN. + Mang ý nghĩa ẩn dụ (+ nhân hóa): tượng trưng cho sức sống bền bỉ, mãnh liệt, kiên cường, hiên ngang bất Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác khuất của con người Việt Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát Nam, DTVN Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam  Đó cũng là niềm xúc động Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng. và tự hào của nhà thơ về đất nước và con người VN
9. 2. Cảm xúc khi hòa vào đoàn người vào lăng viếng Bác: - Hình ảnh mặt trời vừa là hình ảnh thực vừa là hình ảnh Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng ẩn dụ đầy sáng tạo, độc đáo chỉ Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Bác Hồ. Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân Thể hiện sự vĩ đại , trường tồn của Bác đồng thời thể hiện lòng biết ơn ngưỡng mộ và tôn kính đối với Bác - Hình ảnh dòng người ngày ngày vào lăng viếng Bác + Hình ảnh Dòng người đi trong thương nhớ là hình ảnh thực: MT cảnh những dòng người từ khắp mọi miền đất nước đã về đây xếp hàng, mang hoa vào viếng Bác. Nhìn dòng người bất tận, nối tiếp nhau, tác giả tưởng tượng như dòng người ấy đã kết thành một tràng hoa lớn dâng lên Bác. + Hình ảnh tràng hoa là hình ảnh ẩn dụ đẹp: Mỗi người là một bông hoa,dòng người kết thành tràng hoa => thể hiện tấm lòng thành kính và tiếc thương vô hạn của nhân dân đối với Bác.
10. - Bảy mươi chín mùa xuân là cách nói hoán dụ chỉ bảy mươi chín tuổi đời của Bác.Bác đã sống một cuộc đời tươi đẹp như những mùa xuân. Cũng có nghĩa là Bác sống, cống hiến cho đất nước, cho dân tộc bảy mươi chín mùa xuân. -> Hình ảnh thơ đã biểu lộ tấm lòng thành kính và biết ơn sâu sắc của nhà thơ, của nhân dân đối với Bác Hồ.
11. 3. Cảm xúc của tác giả khi vào trong lăng viếng Bác: Bác nằm trong lăng giấc ngủ bình yên Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền Vẫn biết trời xanh là mãi mãi Mà sao nghe nhói ở trong tim! - NT nói giảm nói tránh: " giấc ngủ bình yên " - Không gian trong lăng: yên tĩnh, trang nghiêm với ánh đèn dịu nhẹ - Hình ảnh:" Vầng trăng sáng dịu hiền" : là hình ảnh ẩn dụ gợi liên tưởng đến tâm hồn thanh cao, trong sáng, hiền dịu, giản dị của Bác và những vần thơ tràn ngập ánh trăng của người. - Hình ảnh ẩn dụ " trời xanh“: Khẳng định Bác còn sống mãi với non sông, đất nước như trời xanh vĩnh hằng, bất diệt. -" Mà sao nghe nhói ở trong tim" : Diễn tả sự đau xót, tiếc thương trước sự ra đi của Bác. - Cặp quan hệ từ vẫn biết – mà sao đã diễn tả sự đối lập: Dù lí trí mách bảo Bác luôn sống mãi cùng non sông, đất nước nhưng trái tim vẫn không khỏi nhói đau trước thực tế bác đã ra đi mãi mãi
12. 4. Cảm xúc và ước nguyện của tác giả khi rời lăng Bác: - " Thương trào nước mắt” Cách diễn đạt giản dị, chân thành đã diễn tả cảm xúc thật mãnh liệt. -Điệp ngữ muốn làm, liệt kê: bày tỏ niềm mong ước thiết tha, chân thành của nhà thơ được hóa thân vào cảnh vật quanh lăng  Đó cũng chính là tâm trạng Mai về miền Nam thương trào nước mắt lưu luyến,bịn rịn không muốn Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây dời xa Bác của VP. Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này. -Hình ảnh " Cây tre trung hiếu" : Kết cấu đầu cuối tương ứng, tình cảm trọn vẹn và cũng là hình ảnh ẩn dụ thể hiện long kính yêu, biết ơn và trung thành vô hạn với Bác
13. III. TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật: - Giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc. 2. Nội dung: - Lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác. * Ghi nhớ: Sgk/60
14. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 1. Học thuộc lòng bài thơ. Nắm nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa bài thơ. 2. Chuẩn bị bài mới: Nghị luận về một tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích) + Trả lời các câu hỏi tìm hiểu bài. + Sưu tầm các bài văn: Nghị luận về một tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích)