Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài (Viết): Phân tích một đoạn trích trong tác phẩm văn học - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

Nội dung tài liệu: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài (Viết): Phân tích một đoạn trích trong tác phẩm văn học - Trường THCS Nguyễn Chuyên Mỹ

1. UBND THÀNH PHỐ THÁI BÌNH TRƯỜNG THCS PHÚ XUÂN ----- VIẾT:PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI Năm học: 2024 - 2025
2. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG Nêu tên một tác phẩm truyện thơ Nôm mà em yêu thích (trong SGK hoặc ngoài SGK). Hãy đưa ra một vài lời đánh giá về tác phẩm truyện thơ đó? HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 1. Định hướng Phiếu học tập đã làm ở nhà K W L
3. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC K W L - Phân tích một tác phẩm thơ là chỉ ra và làm rõ - Các bước làm dạng bài viết bài văn phân những điểm nổi bật (thành công, có thể cả hạn tích một đoạn trích từ chế) trong nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. một tác phẩm truyện - Người viết cũng có thể đi sâu tìm hiểu từng vấn thơ Nôm. + Cách tìm ý, lập dàn đề, nêu những nhận xét riêng của bản thân về tác ý. phẩm. + Kỹ năng viết bài - Tác phẩm thơ có thể là bài thơ hoặc tập thơ.
4. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC K W L - Đọc kĩ đoạn trích, chú ý đặc điểm thể loại truyện - Các bước làm dạng bài viết bài thơ Nôm đã học và xác định rõ vị trí đoạn trích trong văn phân tích một đoạn trích từ một tác phẩm. tác phẩm truyện thơ Nôm. + Cách tìm ý, lập dàn ý. - Xác định nội dung và các yếu tố hình thức nổi bật. + Kỹ năng viết bài Chỉ ra mối quan hệ giữa hình thức và nội dung; từ đó, làm rõ giá trị của các yếu tố hình thức trong việc thể hiện nội dung, chủ đề của tác phẩm. - Xác định luận đề và các luận điểm trong bài viết, lựa chọn bằng chứng từ đoạn trích cho mỗi luận điểm. - Suy nghĩ, nhận xét về ý nghĩa và sự tác động của các tác phẩm đối với người đọc cũng như bản thân em.
5. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 1. Định hướng 2. Thực hành 2.1. Thực hành viết theo các bước
6. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC Phiếu học tập 01: Chuẩn bị Đề bài: Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du) - Dạng bài cần triển khai là gì? .................................................. ......... Xem lại phần Kiến thức ngữ văn về truyện thơ Nôm, nội dung đọc hiểu văn .................................................. bản Kiều ở lầu Ngưng Bích, chú ý xuất xứ để biết nội dung câu chuyện ......... .................................................. trước và sau của đoạn trích. ......... - Xác định nội dung và hình thức nghệ thuật nổi bật nhất của văn bản (chú ................................................ ý đặc điểm thơ lục bát trong tác phẩm Truyện Kiều). ................................................. Em dự định sẽ dùng những bằng chứng nào cho bài viết? .................................................. ......... .................................................
7. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC a. Bước 1: Chuẩn bị: Xác định yêu cầu của đề bài. - Kiểu bài: nghị luận về tác phẩm thơ (đoạn trích ) - Vấn đề nghị luận: Đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. - Về phạm vi dẫn chứng: Sử dụng dẫn chứng trong đoạn thơ và tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du.
8. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC PHIẾU HỌC TẬP 02- PHIẾU TÌM Ý Câu hỏi Nội dung 1. + Nội dung chính của đoạn trích là gì? - Đoạn trích đã miêu tả chân thực cảnh ngộ cô đơn, buồn tủi, đáng thương, nỗi nhớ người thân da diết và tấm lòng thủy chung, 2. + Nghệ thuật của đoạn trích có gì đặc sắc? - Thể thơ lục bát cổ truyền; Nghệ thuật miêu tả nội tâm đặc sắc với bút pháp tả cảnh ngụ tình tinh tế kết hợp các biện pháp tu từ quen thuộc (ẩn dụ, nhân hóa, từ láy, thành ngữ ...) 3. Các yếu tố hình thức nghệ thuật ấy đã làm thay đổi nội Tác dụng: thể hiện nội dung: dung của đoạn trích như thế nào? 4. Qua đoạn trích, Nguyễn Du đã thể hiện được tấm lòng => Thông qua hình ảnh cô đơn, nỗi buồn chua xót, lo sợ vô vọng, sự nhớ (chữ tâm) và tài năng (chữ tài) như thế nào? thương gia đình của kiều. Tác giả đã bày tỏ sự cảm thương,
9. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC a. Bước 1: Chuẩn bị: b. Bước 2: Tìm ý – lập dàn ý * Tìm ý: - Nội dung chính: Đoạn trích đã miêu tả chân thực cảnh ngộ cô đơn, buồn tủi, đáng thương, nỗi nhớ người thân da diết và tấm lòng thủy chung, hiếu thảo vị tha của Thúy Kiều khi bị giam lỏng ở lầu Ngưng Bích - Đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích: Thể thơ lục bát cổ truyền; Nghệ thuật miêu tả nội tâm đặc sắc với bút pháp tả cảnh ngụ tình tinh tế kết hợp các biện pháp tu từ quen thuộc (ẩn dụ, nhân hóa, từ láy, thành ngữ ...); Ngôn ngữ độc thoại, điệp ngữ “buồn trông” kết hợp với các hình ảnh đứng sau diễn tả nỗi buồn với nhiều sắc độ khác nhau. - Các yếu tố hình thức nghệ thuật ấy nhằm thể hiện tâm trạng buồn đau, cô đơn hiu quạnh trước khung cảnh thiên nhiên cùng bao nỗi nhớ ùa về trong lòng Kiều khi ở lầu Ngưng Bích. - Tác giả đã bày tỏ sự cảm thương, đau xót đối với số phận nghiệt ngã của Kiều hay chính là số phận của những người phụ nữ phong kiến. Đồng thời tác giả ngợi ca tấm
10. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC b. Bước 2: Tìm ý – lập dàn ý * Lập dàn ý: Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần: (Phiếu học tập số 03) Mở bài Giới thiệu khái quát về Truyện Kiều và đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích. + Nêu tóm tắt bối cảnh câu chuyện trước đoạn Kiều ở lầu Ngưng Bích và chủ đề, âm hưởng bao trùm đoạn trích này. + Phân tích khung cảnh gợi nỗi nhớ của Thuý Kiều qua đoạn mở đầu (từ đầu đến “Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng”). Chú ý nghệ thuật lựa chọn không gian, thời gian và các hình ảnh. Thân bài + Phân tích nỗi nhớ thương của Thuý Kiều qua đoạn tiếp theo (từ “Tưởng người dưới nguyệt chén đồng” đến “Có khi gốc tử đã vừa người ôm?”). Chú ý nghệ thuật lựa chọn ngôn từ và bút pháp miêu tả độc thoại nội tâm nhân vật. + Phân tích diễn biến tâm trạng của Thuý Kiều qua tám dòng thơ cuối. Chú ý các biện pháp nghệ thuật: điệp ngữ, lựa chọn hình ảnh, không gian và thời gian, câu hỏi tu từ, Kết bài Nêu những suy nghĩ và cảm xúc của bản thân về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích.
11. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC b. Bước 2: Tìm ý – lập dàn ý c. Bước 3: Viết - Dựa vào dàn ý đã xây dựng để luyện tập kĩ năng viết. - Yêu cầu chung khi viết bài: + Phần Mở bài và phần Kết bài: mỗi phần viết thành một đoạn văn hoàn chỉnh. + Phần Thân bài: ++ Lựa chọn kiểu tổ chức đoạn văn (diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp) cho phù hợp với từng ý triển khai trong Thân bài. ++ Khi viết, luôn chú ý liên kết các câu trong đoạn và liên kết các đoạn trong bài. ++ Chú ý kết hợp nhuần nhuyễn giữa sử dụng lí lẽ và bằng chứng trong khi triển khai các ý của phần Thân bài để đảm bảo tính thuyết phục của một bài văn nghị luận. ++ Chú ý làm rõ những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, không sa vào tóm tắt nội dung.
12. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC Bảng kiểm kĩ năng viết bài văn phân tích một đoạn thơ Nội dung kiểm tra Đạt CĐ Mở bài - Đã giới thiệu được tác giả, bài thơ, đoạn trích. Thân bài + Đã chỉ rõ chủ đề và phân tích chủ đề của đoạn thơ. + Đã phân tích, làm rõ một số nét đặc sắc về nghệ thuật (từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ, phép đối, ...) + Đã nêu được những suy nghĩ, cảm xúc của bản thân về nội dung, nghệ thuật của đoạn thơ. Kết bài Khẳng định được ý nghĩa và giá trị nghệ thuật của bài thơ. Kĩ năng, Sắp xếp các ý triển khai và dẫn chứng hợp lí. trình bày Bố cục chặt chẽ, trình bày mạch lạc. diễn đạt Đảm bảo chính tả, dùng từ và diễn đạt. Sử dụng các từ ngữ, câu văn để liên kết các ý.
13. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC a. Bước 1: Chuẩn bị: b. Bước 2: Tìm ý – lập dàn ý c. Bước 3: Viết d.Bước 4: Kiểm tra và sửa lỗi Nội dung lỗi cần sửa Sửa lỗi Phát hiện và sửa ý và trình tự triển Trình tự triển khai ý khai ý Các ý cần bổ sung Phát hiện sửa lỗi về ý Thiếu ý Sắp xếp lại ý lộn xộn Sửa lại các ý lạc đề Sửa lại các ý tản mạn Phát hiện sửa lỗi diễn đạt Lỗi dùng từ Lỗi viết câu Lỗi chính tả Lỗi chính tả
14. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 1. Định hướng 2. Thực hành 2.1. Thực hành viết theo các bước 2.2. Rèn luyện kĩ năng phân tích tác dụng của hình thức thơ Vì sao khi phân tích tác phẩm thơ, chúng ta cần chú ý để phân tích hình thức nghệ thuật của bài thơ đó?
15. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC 2.2. Rèn luyện kĩ năng phân tích tác dụng của hình thức thơ a. Cách thức - Phân tích văn học là chai tách đối tượng (tác phẩm văn, thơ, kí, kịch) thành nhiều phần, xem xét từ nhiều bình diện (nội dung, nghệ thuật); từ đó, chỉ ra giá trị (cái hay, cái đẹp, ý nghĩa, tác dụng) của đối tượng ấy. - Phân tích tác phẩm văn học cần thấy được sự gắn bó giữa nội dung và hình thức nghệ thuật, thể hiện bằng việc nhân ra các yếu tố nghệ thuật đặc sắc và chỉ ra tác dụng của chúng trong việc thể hiện nội dung. b. Bài tập Hãy phân tích một đoạn thơ trích từ Truyện Kiều (Nguyễn Du) hoặc Truyện Lục Vân Tiên (Nguyễn Đình Chiểu) mà em yêu thích.
16. VIẾT: PHÂN TÍCH MỘT ĐOẠN TRÍCH TRONG TÁC PHẨM VĂN HỌC HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC HOẠT ĐỘNG 3: VẬN DỤNG - Dựa vào những góp ý của bạn theo nhóm đôi, hãy tự chỉnh sửa bài viết của bản thân. - Nhận bài viết của một bạn khác trong lớp, đọc, góp ý dựa trên bảng kiểm GV cung cấp. - Tự thực hiện các bước chuẩn bị, tìm ý, lập dàn ý rồi viết bài phân tích một đoạn thơ trong một bài thơ khác.